Бітва пры Гасцінгсе (коратка)

У кастрычніку 1066 года недалёка ад ангельскага горада Гасцінгса адбылося адно з самых кровапралітных бітваў сярэднявечча. Яно з'явілася чарговым звяном супрацьстаяння нарманаў і англасаксаў. Гэта бітва, сваім зыходам які аказаў велізарны ўплыў на далейшы ход еўрапейскай гісторыі, апынулася пагібельным для ангельцаў і іх караля Гаральда II. У памяці нашчадкаў яно захавалася як бітва пры Гасцінгсе.

Падзеі, якія папярэднічалі бітвы

Але перш чым пачаць размову аб самой бітве, скажам некалькі слоў аб падзеях, ёй папярэднічалі і паслужылі падставай для яе. Справа ў тым, што правадыр нормандцев герцаг Вільгельм атрымаў ад ранейшага ангельскага караля Эдуарда Спавядальніка прысяжнае абяцанне, што той зробіць яго спадчыннікам ангельскай кароны. Прычынай гэтага паслужыла тое, што яшчэ да ўступлення на трон Эдуард, маючы падставы баяцца за сваё жыццё, правёў 28 гадоў у Нармандыі пад заступніцтвам герцага гэтай краіны.

Аднак калі небяспека мінула і Эдуард, вярнуўшыся ў Англію, паспяхова правёў на троне адпушчаныя яму лёсам гады, ён забыўся пра сваю клятву і, паміраючы, не пакінуў ніякіх распараджэнняў на карысць які чакаў абяцанай кароны нармандскага герцага Вільгельма. Пасля яго скону на ангельскую трон узышоў сваяк Эдуарда ― новы кароль Англіі Гаральд II. Як кожны ашуканы чалавек, Вільгельм абурыўся, і следствам яго гневу сталі высадка семитысячной нармандскай арміі 28 верасня 1066 года на ўзбярэжжы Англіі і якая стала трагічнай для ангельскай кароны бітва пры Гасцінгсе.

Больш:

Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы

Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...

Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?

Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...

Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету

Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...

Ўварванне нормандцев

З'яўленне нормандцев ля берагоў Туманнага Альбіёна выглядала незвычайна вяліка. Па сведчанні сучаснікаў, яны фарсіравалі Ла-Манш на тысячы караблёў. Нават калі гэта лік некалькі перабольшана, усё роўна падобная флатылія павінна была запоўніць сабой усе бачнае прастору, аж да гарызонту.

Трэба сказаць, што герцаг Вільгельм абраў для ўварвання вельмі спрыяльны момант. Год бітвы пры Гасцінгсе быў вельмі цяжкім для ангельцаў. Незадоўга да гэтага яны вялі ваенныя дзеянні супраць іншых захопнікаў ― нарвежцаў. Ангельская армія атрымала над імі перамогу, але была изнурена і мела патрэбу ў адпачынку, бо яе супернікамі былі бясстрашныя і славутыя воіны – вікінгі. Бітва пры Гасцінгсе, такім чынам, была для іх ўдвая цяжкай. Кароль Гаральд атрымаў данясенне пра ўварванне Вільгельма, знаходзячыся ў Ёрку, дзе як раз займаўся папаўненнем рэзерву і іншымі справамі, звязанымі з арміяй.

Дзве наймацнейшыя арміі Еўропы

Неадкладна сабраўшы ўсе якія былі ў распараджэнні сілы, манарх паспяшаўся насустрач ворагу і ўжо 13 кастрычніка ўшчыльную наблізіўся да лагера, пабітаму нормандцами ў 11 кіламетрах ад горада Гасцінгса. Да пачатку бітвы заставаліся толькі суткі ― апошнія суткі жыцця караля Гаральда II і многіх з тых, хто стаяў пад яго сцягамі.

Сырым восеньскім раніцай на поле, ужо прыбраным сялянамі і таму голым і непрывабным, сышліся дзве найбуйнейшыя арміі сярэднявечнай Еўропы. Іх колькасць была прыкладна роўная, але вось якасна яны ашаламляльна адрозніваліся адзін ад аднаго. Армія герцага Вільгельма складалася галоўным чынам з прафесійных воінаў, выдатна ўзброеных, навучаных і якія мелі за спіной багаты ваенны вопыт.

Слабыя месцы арміі караля Гаральда

У адрозненне ад сваіх праціўнікаў, англасаксаў вывелі на поле бітвы войска, асноўны склад якой быў укамплектаваны з сялянскага апалчэння, і толькі нязначную яе частку складалі прадстаўнікі служивой шляхты і элітных войскаў ― асабістай каралеўскай дружыны. Толькі яны мелі пры сабе двухручныя мячы, баявыя сякеры і дзіды, тады як ўзбраенне апалчэнцаў складалася з самых выпадковых прадметаў ― сялянскіх вілаў, сякер або проста дубін з прывязанымі да іх камянямі.

І яшчэ два найважнейшых недахопу англасаксонскай арміі ― яна не мела конніцы і лучнікаў. Цяжка сказаць, чаму так адбывалася, але ў тыя часы, перасоўваючыся на конях, ангельцы перад боем спешивались і ішлі ў атаку толькі ў пешым страі. Таксама малазразумела і адсутнасць у іх лукаў, гэтага магутнага і эфектыўнага зброі сярэднявечча. У давяршэнне за ўсё трэба адзначыць, што імклівы марш-кідок праз усю краіну не мог не изнурить і без таго стомленыя ранейшымі баямі войскі.

Дзень, калі адбылася бітва пры Гасцінгсе

такім чынам, усё гатова да вырашальнага бітвы. У 9 гадзін раніцы 14 кастрычніка 1066 года пачалася знакамітая бітва пры Гасцінгсе. Коратка апісваючы становішча абедзвюх армій перад яе пачаткам, варта толькі адзначыць тое, што ангельцы сталі, высунуўшы наперад добра ўзброеныя, але нешматлікія элітныя часткі, а за іх стуленымі шчытамі знаходзіліся слаба ўзброеныя, хоць і поўныя баявога духу, сялянскія апалчэнцы.

Нормандцы ж пастроіліся трыма баявымі калонамі, што дазваляла ім ажыццяўляць манеўры ў адпаведнасці з становішчам. Іх левы фланг складаўся з брэтонцаў, правы – з французскіх наймітаў, а ў цэнтры былі сканцэнтраваны галоўныя сілы ― цяжкія, закутыя ў браню нармандскія рыцары пад правадырствам самога герцага. Наперадзе гэтых асноўных сіл выступалі лучнікаў і арбалетчыкаў, дзівіць суперніка яшчэ да ўступлення з ім у кантакт.

Пачатак бітвы

Бітва пры Гасцінгсе абвеяная многімі легендамі, і цяпер цяжка адрозніць рэальныя падзеі ад выдумкі. Так, у некаторых літаратурных крыніцах апавядаецца аб тым, што пачалася яна з традыцыйнага для тых часоў паядынку. Магутны нармандскі рыцар па імені Іва выклікаў на дуэль не менш слаўнага воіна з шэрагаў караля Гаральда. Адолеўшы яго ў сумленным баі, ён, у адпаведнасці з норавамі той эпохі, адрэзаў ангельцу галаву і забраў яе ў якасці трафея. Так няўдала для англасаксаў пачалася бітва пры Гасцінгсе. Забіты быў не проста адзін з воінаў, забіты быў той, хто увасабляў сабой усе войска караля Гаральда.

Падбадзёраныя такім поспехам нормандцы першымі пачалі бітву. Хранікёры тых гадоў сведчаць, што іх лучнікаў і арбалетчыкаў абсыпалі шэрагі англасаксаў хмарай стрэл і арбалетных балтоў, але, схаваўшыся за стуленымі шчытамі якія стаяць наперадзе элітных частак, тыя былі практычна непаражальныя. І тады нормандцы праявілі сапраўднае майстэрства стральбы. Яны пасылалі свае стрэлы амаль вертыкальна ўверх, і тыя, апісаўшы ў паветры адпаведную траекторыю, дзівілі праціўнікаў зверху, наносячы ім значны ўрон.

Атака цяжкай конніцы нормандцев

Наступным яркім эпізодам бітвы з'явілася атака цяжкай нармандскай конніцы. Закутыя ў даспехі рыцары накіраваліся наперад, змятаючы ўсё на сваім шляху. Але трэба аддаць належнае мужнасці ангельцаў: яны не завагаліся перад гэтай лавінай сталі. Як было сказана ваша, іх першыя шэрагі складалі добра ўзброеныя воіны з асабістай дружыны герцага.

У іх распараджэнні былі так званыя дацкія сякеры. Гэта спецыяльна вырабленыя баявыя сякеры з дзяржальняй да паўтары метраў доўгай. Па сведчаннях сучаснікаў, удар такім прыладай рассякаў і рыцара, закутага ў латы, і яго каня. У выніку нармандская конніца адступіла, нясучы пры гэтым значныя страты.

Тактыка падманнага адступлення

Але у гэты час на левым флангу адбыліся падзеі, зусім нечаканыя для ангельцаў. Нормандцы вельмі ўмела ўжылі тактыку падманнага адступлення, праявіўшы выдатную вывучку і зладжанасць дзеянняў. Пераканаўча зымітаваць ў сваіх шэрагах паніку і адступленне, нормандцы справакавалі англасаксаў на непадрыхтаваную контратаку, расстроившую іх пазіцыі і якая апынулася пагібельнай.

Выманив з агульных баявых шэрагаў значную частку воінаў, нормандцы нечакана разгарнуліся, ахапілі іх шчыльным колам і знішчылі ўсіх да адзінага. На жаль, салдаты караля Гаральда не зрабілі з гэтай няўдачы ніякіх высноў, што дазволіла супернікам неаднаразова паўтараць такую хітрасць.

Смерць караля Гаральда

Страты, панесеныя англічанамі, безумоўна, саслаблялі іх баяздольнасць, але тым не менш яны працягвалі аказваць ворагу сур'ёзны супраціў, і невядома, які б зыход мела бітва пры Гасцінгсе, калі б не выпадковасць, шмат у чым якая стала прычынай трагічнага для Англіі зыходу бітвы.

Гістарычная хроніка тых гадоў апавядае аб тым, што бясстрашны кароль Гаральд II быў цяжка паранены выпадковай стралой. Яна ўпілася яму ў правае вока, але, па сведчанні тых жа хранікёраў, мужны воін не пакінуў строй ― ён вырваў рукамі стралу і, сьцякаючы крывёй, зноў рынуўся ў бой. Але, аслаблены раненнем, ён неўзабаве быў изрублен нормандскими рыцарамі. Амаль адначасова з ім загінулі і абодва яго брата, командовавшие войскамі.

Паразу і гібель англасаксонскай арміі

такім чынам, кароль забіты ў бітве пры Гасцінгсе разам са сваімі братамі. Армія англасаксаў, астатняя без камандавання, страціла самае галоўнае ― баявы дух. У выніку ў лічаныя хвіліны з грознага войскі яна ператварылася ў натоўп, дэмаралізаваны і спасающуюся ўцёкамі. Нормандцы даганялі ашалелых ад жаху людзей і бязлітасна забівалі іх.

Так ганебна для ангельскай кароны скончылася бітва пры Гасцінгсе. Кароль быў забіты, і яго изрубленное цела даставілі ў Лондан для пахавання. Загінулі і яго браты, а разам з імі на полі бітвы засталіся ляжаць некалькі тысяч воінаў, якія загінулі за свайго караля. Ангельцы беражліва адносяцца да сваёй гісторыі, і на месцы, дзе шмат стагоддзяў таму адбылося гэта бітва, быў заснаваны манастыр, прычым алтар яго галоўнага храма знаходзіцца менавіта там, дзе загінуў Гаральд II.

Параза, якая дала штуршок да развіцця дзяржавы

Атрымаўшы перамогу пры Гасцінгсе, герцаг Вільгельм накіраваў сваю армію на Лондан і без адмысловай працы захапіў яго. Англасаксонская арыстакратыя была вымушана прызнаць яго права на трон, і ўжо ў снежні 1066 года адбылася каранацыя. На думку сучасных даследчыкаў, гэтыя падзеі кардынальна змянілі ўвесь ход еўрапейскай гісторыі. З восшествием на трон герцага Вільгельма сышло ў гісторыю старажытнае і отжившее свой тэрмін англасаксонскай дзяржава, саступіўшы месца цэнтралізаванай феадальнай манархіі, заснаванай на моцнай каралеўскай улады.

Гэта паслужыла магутным штуршком, які дазволіў Англіі за кароткі тэрмін выйсці ў лік найбольш развітых еўрапейскіх дзяржаў. Нягледзячы на тое, што кароль забіты ў бітве пры Гасцінгсе і яго армія была разгромлена, гэта паражэнне стала несумненнай карысцю для дзяржавы. Адбыўся адзін з парадоксаў, на якія гэтак шчодрая гісторыя. Задайце сабе пытанне: «Хто перамог у бітве?» Адказ напрошваецца сам сабой ―нормандцы. А скажыце, хто ў канчатковым выніку атрымаў ад гэтага гістарычную выгаду? Ангельцы. Так што з адказам на пытанне, хто выйграў бітву пры Гасцінгсе, не варта спяшацца.

Адлюстраванне гэтай падзеі ў сучаснай культуры

Гэта гістарычная падзея, тое, што адбылося дзевяць з паловай стагоддзяў таму, пастаянна выклікае цікавасць у навукоўцаў, у людзей мастацтва, і проста ў тых, хто любіць пакапацца ў пылу мінулых стагоддзяў. У літаратуры яму прысвяцілі свае творы Г. Гейнэ і А. К. Талстой. Італьянская пауэр-метал-група «Маджести» выпусціла ў 2002 годзе прысвечаны гэтай бітве альбом. У яго ўвайшлі 12 кампазіцый. А брытанскія кінематаграфісты знялі два фільмы, сюжэты якіх заснаваны на знакамітым бітве.

У моладзі заваявала папулярнасць кампутарная гульня, створаная на сюжэт гэтай падзеі. Вось толькі яго цяперашні назва часта вымаўляюць няправільна, ужываючы выраз «бітва гастингсов». Зрэшты, гэта толькі выдаткі моладзевай субкультуры. У цэлым жа гэтак шырокі цікавасць да гісторыі і падзей даўно мінулых стагоддзяў з'яўляецца, безумоўна, вельмі радасным фактам.