Плеве Вячаслаў Канстанцінавіч - расійскі дзяржаўны дзеяч. Біяграфія, палітыка, смерць

15 ліпеня 1904 года на Ізмайлаўскім праспекце Санкт-Пецярбурга прагрымеў выбух. У той дзень бомбай тэрарыстаў, кінутай у карэту, якая накіроўвалася ў бок Царскага Сяла, быў забіты міністр унутраных спраў Вячаслаў Канстанцінавіч фон Плеве. Гэта забойства стала чарговым звяном у доўгім ланцугу злачынстваў, учыненых тэрарыстычнымі арганізацыямі Расіі, видевшими ў праліваньні крыві адзіны шлях да пабудовы новага жыцця.

Юнацтва і гады вучобы

Будучы кіраўнік найважнейшага з дзяржаўных міністэрстваў Плеве Вячаслаў Канстанцінавіч нарадзіўся ў 1846 годзе ў небагатай шляхецкай сям'і, якая жыве ў Калужскай губерні. Яшчэ дзіцем ён апынуўся разам з усёй сям'ёй у Варшаве, дзе паступіў у гімназію, але якое ўспыхнула ў 1863 годзе паўстанне прымусіла іх вярнуцца на радзіму.

У роднай Калузе ён і скончыў гімназію, атрымаўшы пры выпуску залаты медаль. Далейшае адукацыю Вячаслаў Канстанцінавіч атрымліваў ужо ў Маскве, паступіўшы на юрыдычны факультэт універсітэта. Прыродныя здольнасці, а таксама уседлівасць і акуратнасць, успадкаваныя ад бацькі (нямецкага двараніна), дапамаглі яму бліскуча скончыць курс навучання ў 1867 годзе і, маючы ступень кандыдата правоў і чын калежскага сакратара, атрымаць пасаду ў Маскоўскім акруговым судзе.

Пачатак дзяржаўнай службы

Наступныя чатырнаццаць гадоў Плеве Вячаслаў Канстанцінавіч займаў розныя пасады ў Міністэрстве юстыцыі. За гэтыя гады яму давялося, атрымліваючы чарговыя прызначэння, некалькі разоў пераязджаць з горада ў горад, пакуль, нарэшце, лёс не прывяла маладога прававеда у сталіцу імперыі - Санкт-Пецярбург. Тут у 1879 годзе, займаючы пасаду пракурора Судовай палаты, 33-гадовы юрыст быў заўважаны імператарам Аляксандрам II і ўзяты ім на нататку як магчымы кандыдат на будучыя вакансіі.

Аднак у поўнай меры Плеве Вячаслаў Канстанцінавіч здолеў рэалізаваць сябе ўжо пасля таго, як у 1881 годзе рукамі тэрарыстаў быў забіты гэтак добразычлівай да яго імператар. Які ўступіў на пасад Аляксандр III даручае Плеве ўзначаліць Дэпартамент дзяржаўнай паліцыі. У той перыяд, калі краіна літаральна захлыналася ў крыві, проливаемой баевікамі розных тэрарыстычных арганізацый, гэтую пасаду па праве можна было назваць ключавой.

Кіраўнік найважнейшага дэпартамента

Васпан не памыліўся ў сваім выбары. Зноў прызначаны кіраўнік найважнейшага з дэпартаментаў ужыў свае сілы на барацьбу з беззаконнем ва ўсіх яго праявах. Галоўным яго поспехам таго перыяду быў разгром народовольцев – прадстаўнікоў самай актыўнай і бязлітаснай антыўрадавай групоўкі ў Расеі.

Для кантролю за дзейнасцю падобных структур Плеве здолеў стварыць у краіне беспрэцэдэнтную па тых часах сетка тайнай агентуры, укаранёнай у шэрагі баявых арганізацый. Гэта дало паліцыі магчымасць «гуляць на апярэджанне» і пазбавіць краіну ад многіх запланаваных баевікамі кровапраліцьцяў. У той жа перыяд Вячаслаў Канстанцінавіч прымае ўдзел у стварэнні заканадаўчай базы, якая дазваляла больш эфектыўна процідзейнічаць тэрору.

Чарговае прызначэнне

Яго працы атрымалі належную ацэнку, і неўзабаве Плеве займае пасаду намесніка кіраўніка міністэрства ўнутраных спраў, а яшчэ праз год ён - сапраўдны тайны саветнік. З прычыны якія склаліся ў Вялікім княстве Фінляндскім надзвычайных абставінаў, Вячаслаў Канстанцінавіч накіроўваецца туды ў якасці статс-сакратара. Тут яго дзейнасць ахоплівала ўсе бакі жыцця. Шмат сіл ім было пакладзена на ўпарадкаванне працы фінскага Сената, на складанне Статута вайсковай павіннасці і на аб'яднанне Вялікага княства з Расійскай імперыяй.

Зноў у Пецярбургу

У 1902 годзе, пасля чарговага гучнага злачынства, здзейсненага рэвалюцыянерамі-тэрарыстамі і каштаваў жыцця міністру ўнутраных спраў Д. С. Сипягину, Вячаслаў Канстанцінавіч прызначаецца на яго месца і вяртаецца ў Пецярбург. Тут у яго падначаленні знаходзіцца корпус жандараў, з дапамогай якога ён разгортвае ўсебаковую барацьбу з апазіцыйнымі і рэвалюцыйнымі рухамі. Палітыка Плеве таго перыяду носіць жорсткі і бескампрамісны характар.

Дзякуючы яго актыўным мерам удалося лакалізаваць сялянскія выступленні ў некалькіх паўднёвых губернях, не даўшы ім перарасці ў шырокамаштабныя народныя хваляванні. Калі ж паўстала неабходнасць ва ўнясенні змяненняў у прававую сферу дзейнасці земскіх упраў, то і гэтую задачу паспяхова выканаў Плеве. Вячаслаў Канстанцінавіч, нягледзячы на занятасць, спалучаў службовую дзейнасць зграмадскай працай, стаўшы членам першай у Расіі манархічнай арганізацыі «Рускае сход».

Пад прыцэлам тэрарыстаў

Нягледзячы на тое, што, займаючы высокія дзяржаўныя пасады, Плеве ў меру сваіх магчымасцяў процідзейнічалі крайніх праяў антысемітызму, менавіта яго рэвалюцыйныя арганізацыі Расеі абвінавацілі ў якая адбылася ў 1903 годзе ў Кішынёве серыі габрэйскіх пагромаў. Гэта паслужыла падставай для таго, каб абраць яго ў якасці чарговай ахвяры замаху.

Забойства Плеве ўзяла на сябе баявая ячэйка эсэраў, бачыла ў тэроры адзінае эфектыўнае сродак вырашэння сацыяльных праблем. Кіраваў гэтай акцыяй знакаміты правакатар. Е. Азеф. Згодна з яго планам, баевікі ўсталявалі маршрут, па якім тайны саветнік рэгулярна ездзіў у Царскае Сяло на даклад да гаспадара. На адным з участкаў шляху яго павінны былі чакаць узброеныя члены арганізацыі. Быў прызначаны і дзень забойства.

Трагедыя на Ізмайлаўскім праспекце

Пасьля цэлага шэрагу адтэрміновак, выкліканых арганізацыйнымі прычынамі, задуманае было ажыццёўлена. Бомбу ў карэту міністра кінуў Ягор Созонов – эсэр і невук студэнт. Яго фота завяршае артыкул. Адбылося гэта 15 ліпеня 1904 года ў Пецярбургу, паблізу Варшаўскага вакзала. Ужо знаходзячыся ў турме і ледзь акрыяўшы ад атрыманых пры выбуху ран, ён запісаў у сваім дзённіку, што маліў Бога толькі аб адным: каб яго вораг не застаўся ў жывых.

Пасля трагічнай гібелі Вячаслава Канстанцінавіча засталася яго ўдава Зінаіда Мікалаеўна, якая памерла ў 1921 годзе, і двое дзяцей – сын Мікалай, які стаў па прыкладу бацькі юрыстам, і дачка Лізавета, якая выйшла замуж за сенатара Н. І. Вуича і скончылі свае дні ў эміграцыі.