Жанры навуковага стылю

Жанры навуковага стылю падпадзяляюцца на такія асноўныя разнавіднасці: уласна-навуковы, навукова-папулярны і навукова-вучэбны.

У першым подстиле вылучаюць такія жанры: дысертацыя, манаграфія, даклад і інш. Іх характэрнай рысай з'яўляецца строгая, акадэмічная манера выкладу. Дадзенай катэгорыі адпавядае навуковая літаратура, створаная прафесіяналамі і прызначаная для такіх жа спецыялістаў. У проціпастаўленне дадзеным подстилю можна паказаць навукова-папулярны стыль, функцыя якога заключаецца ў павышэнні папулярнасці навуковых звестак і простых дадзеных. У гэтых артыкулах аўтар павінен здолець данесці інфармацыю чытачу, не знаёмаму з дадзенай тэматыкай, у даступнай, а часам і займальнай форме.

Да асаблівасцям навукова-папулярнага стылю можна аднесці злучэнне ў ім такіх рыс, як эмацыянальнасць і лагічнасць, суб'ектыўнасць і аб'ектыўнасць, канкрэтнасць і абстрактнасць. У дадзенай літаратуры можа прысутнічаць нашмат менш спецыяльных тэрмінаў.

Асноўныя жанры навуковага стылю былі б не цалкам разгледжаны, калі не надаць належнай увагі навукова-вучэбным подстилю, які злучае рысы двух вышэй апісаных. З уласна-навуковым яго аб'ядноўвае тэрміналогія, захаванне сістэмы ў выкладанні навуковых звестак, а таксама доказнасць і лагічнасць. З навукова-папулярным стылем – наяўнасць ілюстрацыйнага матэрыялу і даступнасць. Працамі ў навукова-навучальным стылі прынята лічыць лекцыі, навучальныя дапаможнікі, семінарскія даклады і экзаменацыйныя адказы.

Жанры навуковага стылю прамовы ўключаюць у сябе і такія подстили: навукова-даведачны і навукова-інфарматыўны.

Навукова-даведачны подстиль мяркуе наяўнасць слоўнікаў, даведнікаў і каталогаў, якія характарызуюцца выкладаннем асноўнай тэрміналогіі ў досыць сціснутай форме.

Асноўнай задачай навукова-інфарматыўнага подстиля з'яўляецца перадача навуковай інфармацыі з поўным апісаннем разнастайных навуковых фактаў.

Усе пералічаныя жанры навуковага стылю валодаюць галоўнай асаблівасцю – дакладным і адназначным выразам навуковых думак.

Аснову выкладу ў навуковай літаратуры складае тэрміналогія, ўвасабляюцца высокую дакладнасць гаворкі. Гэты тэрмін павінен адназначна трактаваць паняцці канкрэтнай вобласці дзейнасці або веды (напрыклад, маркетынг, шчыльнасць, ф'ючэрс, праграмныя сродкі і т. п.). Фарміраванне тэрміналогіі з'яўляецца важным умовай прайгравання навуковай гаворкі.

Усе без выключэння жанры навуковага стылю выкарыстоўваюць дэфініцыю, што ў перакладзе з лацінскага азначае «вызначэнне». Гэта свайго роду кароткая характарыстыка прадмета, пазначанага канкрэтным тэрмінам, ідэнтыфікавалая яго.

Усю тэрміналогію, якую выкарыстоўваюць жанры навуковага стылю, можна ўмоўна падзяліць на гэтая ціхая (напрыклад, тэзіс або аналіз), межнаучную (прыклад – кошт або эканоміка) і узкоспециальную (характэрную для канкрэтнай вобласці ведаў).

Выкарыстанне правільных тэрмінаў забяспечвае паразуменне спецыялістаў на міжнацыянальным і нацыянальным узроўнях, а таксама сумяшчальнасць нарматыўных і заканадаўчых актаў. Таксама неабходна надаваць асаблівую ўвагу своечасовасці абнаўлення тэрміналогіі. Трэба своечасова замяняць састарэлыя тэрміны новымі.

Тэксты, якія адносяцца да навуковага стылю прамовы, акрамя моўнай інфармацыі могуць утрымліваць спецыяльныя сімвалы, формулы, графікі і табліцы. У асноўным гэта тычыцца тэкстаў і прыкладных прыродазнаўчых навук.

У спецыяльнай літаратуры навуковая гаворка ўяўляе сабой пісьмовую гаворка, звязаную пэўнымі нормамі. Аднак у сувязі з сучасным развіццём сродкаў камунікацыі і павышэннем значнасці навуковай думкі ў сучасным грамадстве, пастаянным ростам колькасці навуковых кантактаў (канферэнцыі, навуковыя семінары, сімпозіумы) у апошні час значна ўзрастае роля вуснай прамовы.