Што такое Семібаяршчына? Семібаяршчына ў Смутны час

У гісторыю Расіі перыяд 1610-1612 гг. увайшоў як Семібаяршчына ― гады праўлення сямі прадстаўнікоў Баярскай думы, якія стварылі пераходны ўрад, мэтай якога была падрыхтоўка выбараў новага цара на месца зрынутага Васіля Шуйскага. Аднак асаблівасці Смутнага часу, на фоне якога развіваліся падзеі, запатрабавалі ад іх неадкладных рашэнняў.

Краіна ў стане цяжкага крызісу

Палітычная і эканамічная абстаноўка ў Расіі да пачатку 1610 г. была вельмі складанай. Вельмі неспрыяльна для яе працякала вайна з Рэччу Паспалітай, акрамя таго, ўшчыльную падступіла да Масквы войска чарговага самазванца, які прэтэндаваў на ролю спадчынніка прастола ― Лжэдзмітрыя II. У гісторыю ён увайшоў пад мянушкай Тушынскі злодзей ― па месцы размяшчэння свайго лагера ў падмаскоўнай вёсцы Тушына.

Пагаршалася сітуацыя наступствамі незадоўга да гэтага якая пракацілася па Расіі, паўстання пад правадырствам Івана Балотнікава, а таксама нападам нагайских і крымскіх татараў. Усё гэта прывяло да крайняга збяднення народа і непазбежнага ў такіх выпадках сацыяльнаму напрузе. Чарговае паражэнне царскіх войскаў у бітве з палякамі паслужыла штуршком для народных хваляванняў і перамогі цара Васіля Шуйскага.

Адукацыя Сямібаяршчыны

Наперадзе стаялі выбары новага самадзержца, і для падрыхтоўкі гэтага найважнейшага ў жыцці дзяржавы акта, а таксама для кіравання краінай у пераходны перыяд быў сфарміраваны часовы ўрад, у якое ўвайшлі сем найбольш радавітых і ўплывовых членаў Баярскай думы. Сярод іх былі князі Ф. І. Мсціслаўскі, І. М. Воротынский, А. В. Трубецкой, А. В. Галіцын, а таксама баяры Б. М. Лыкаў-Абаленскі, І. М. Раманаў і Ф. І. Шереметев.

Больш:

Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы

Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...

Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?

Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...

Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету

Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...

Так, на хвалі польскай інтэрвенцыі і ўнутрыдзяржаўных праблем, утварылася Семібаяршчына. Гады праўлення гэтага органа ўлады, узначаленага князем Фёдарам Міхайлавічам Мсціслаўскім, завяршыліся восшествием на пасад першага цара з Дома Раманавых ― Міхаіла Фёдаравіча, і канцом Смутнага часу. Але гэтаму папярэднічаў складаны і доўгі перыяд.

Абмежаванасць улады баяраў

Каб разабрацца ў тым, што такое Семібаяршчына і наколькі шырокія былі яе паўнамоцтвы, варта прыняць пад увагу сітуацыю, якая склалася да таго часу вакол Масквы. З дакументальных крыніц вядома, што на захад ад яе ў непасрэднай блізкасці ад гарадскіх застаў знаходзіліся палякі на чале з гетманам Желковским, а на паўднёва-усходзе, у Каломенскім, размясцілася войска Лжэдзмітрыя, узмоцненае якія далучыліся да яго літоўскім атрадам Сапегі. Такім чынам, за ўвесь час яе ўлада Сямібаяршчыны не распасціралася за межы сталіцы.

Вымушаны змову з палякамі

Пытанне аб тым, што такое Семібаяршчына у гісторыі Расеі, як правіла, ніколі не выклікаў дыскусій. Звычайна членам гэтага ўрадавага органа адводзілася роля нацыянальных здраднікаў, і справа тут вось у чым. Асабіста для іх асноўную пагрозу прадстаўлялі не палякі, з якімі можна было пры жаданні дамовіцца, а атрады самазванца, якія мелі сярод маскоўскага простага люду шмат прыхільнікаў. У выпадку перамогі Тушынскага злодзея баяры б дакладна не зносілі сваіх галоў.

Гэта заахвоціла іх пайсці на перамовы з гетманам Желковским і падпісаць дагавор, згодна з якім расійскім царом павінен быў стаць Уладзіслаў Ваза ― сын польскага караля Жыгімонта III. Падтрымлівалі самазванца літоўцы на чале з Сапегам таксама пагадзіліся прысягнуць польскаму королевичу, такім чынам, Лжэдзмітрый II пазбаўляўся рэальнай магчымасці захапіць уладу ў Маскве.

Закладнікі ўласных рашэнняў

Аднак, каб мець вялікія гарантыі асабістай бяспекі, баяры ноччу 21 верасня 1610 года таемна адкрылі крамлёўскія вароты і ўпусцілі інтэрвентаў у сталіцу. З гэтага моманту ўся сутнасць Сямібаяршчыны звялася да выканання ролі марыянэтак у руках польскага караля, які праводзіў угодную яму палітычную лінію праз свайго стаўленіка ― каменданта Масквы Аляксандра Гонсевского. Баяры былі пазбаўленыя рэальнай улады і сталі, па сутнасці, заложнікамі. Менавіта ў гэтай іх жаласнай ролі прынята бачыць адказ на пытанне: "Што такое Семібаяршчына?"

Хоць дагавор ўшчамляў нацыянальныя інтарэсы расейскага народу і быў для яго абразлівым, у ім не ішла гаворка аб далучэнні Расіі да Рэчы Паспалітай, але агаворвалася захаванне праваслаўя на ўсёй яе тэрыторыі. Сам жа каралевіч Уладзіслаў, быў, паводле дамовы, абавязаны перайсці з каталіцкай веры ў праваслаўе.

Самавольства, які выклікаў ўсенароднае абурэнне

Пасля таго як уся рэальная ўлада перайшла з рук пераходнага ўрада да польскага намесніку, ён, атрымаўшы чын баярына, стаў бескантрольна гаспадарыць у краіне. Па сваім свавольству Уладзіслаў адбіраў зямлі і маёнтка ў тых рускіх, хто заставаўся верным свайму патрыятычнаму абавязку, і раздорваў іх палякам, якія складаюць яго найбліжэйшае асяроддзе. Гэта выклікала хвалю абурэння ў краіне. Лічыцца, што ў гэты перыяд сваё стаўленне да палякаў змяніла і Семібаяршчына.

У Смутны час асаблівым аўтарытэтам ў народзе карыстаўся кіраўнік Рускай праваслаўнай царквы патрыярх Гермаген. Сапраўдны патрыёт свайгоАйчыны, ён, пры падтрымцы баяр, рассылаў па ўсёй Расіі граматы, у якіх заклікаў да стварэння апалчэння і ўзброенай барацьбе з акупантамі. Нягледзячы на тое, што па загадзе польскага намесніка ён быў зняволены ў падзямелле Чудаў манастыра, дзе неўзабаве памёр ад голаду, яго паслання сталі тым штуршком, у выніку якога пад сценамі Масквы з'явіліся паліцы Мініна і Пажарскага.

Канец перыяду Сямібаяршчыны

Рушыла ў 1613 годзе абранне на трон цара Міхаіла Фёдаравіча, стала канцом перыяду, які ўвайшоў у гісторыю Расіі як Семібаяршчына. Гады праўлення сямі прадстаўнікоў вышэйшай маскоўскай шляхты справядліва лічацца аднымі з самых цяжкіх за ўвесь перыяд Смутнага часу. Па іх завяршэнні краіна ўступіла ў новую гістарычную эпоху.

Гаворачы аб паходжанні самога тэрміна, варта згадаць аб параўнальна познім з'яўленні словы Семібаяршчына. У Смутны час і на працягу двух наступных стагоддзяў члены гэтай урадавай структуры называліся «седмочисленными баярамі». Ўжываецца цяпер выраз упершыню сустракаецца толькі ў 1813 годзе ў аповесці а. А. Бястужава-Марлинского.

У расійскай гісторыі і раней былі перыяды, калі ў адсутнасць цара ўлада засяроджваецца ў руках баярскіх камісій. Гэта адбывалася галоўным чынам тады, калі васпан адпраўляўся на вайну або доўгі багамолле. Менавіта тады ўвайшло ў традыцыю ствараць гэтыя часовыя ўрадавыя органы з сямі чалавек. Пра гэта падрабязна піша ў сваіх творах рускі гісторык XVII стагоддзя, чыноўнік Пасольскага загаду Г. К. Котошихин.

Спробы пераасэнсавання падзей мінулага

Нельга не адзначыць, што ў апошнія гады пытанне аб тым, што такое Семібаяршчына і якая яе ролю ў беларускай гісторыі, атрымаў некалькі іншае асвятленне. Калі ў савецкі перыяд дзеяння гэтага часовага органа ўлады адназначна разглядаліся як здрада, то ў постперестроечный перыяд з'явіліся публікацыі, у якіх змову з палякамі разглядаецца як адзіна разумны дыпламатычны ход, накіраваны на выратаванне краіны ад крывавага хаосу, немінучага ў выпадку перамогі Лжэдзмітрыя II.

Сёння, знаходзячыся па-за ідэалагічных стэрэатыпаў, даследчыкі маюць магчымасць даць больш аб'ектыўную ацэнку гістарычным рэаліям мінулых стагоддзяў, сярод якіх важнае месца займае Семібаяршчына. Гады, што аддзяляюць нас ад той эпохі, не изгладили з народнай памяці негатыўных бакоў яе дзейнасці, але яны ж дазволілі даць ім больш глыбокае асэнсаванне.