Панспермия - гіпотэза аб з'яўленні жыцця на Зямлі. Доказы панспермии

Сярод тэорый пра зараджэнне жыцця на Зямлі гіпотэза панспермии займае асаблівае месца. Гэтая канцэпцыя досыць экзатычна. Яна абвяшчае, што жыццё на нашай планеце мае касмічную прыроду. Яе зародкі былі занесены на Зямлю з іншага нябеснага цела (напрыклад каметы) або нават карабля прышэльцаў. Панспермия – гэта ідэя, з'яўленне якой звязваюць з імем антычнага мысляра Арыстоцеля. Прыхільнікам тэорыі быў які жыў у XVII-XVIII стст. Готфрыд Лейбніц. Аднак толькі ў пачатку XX стагоддзя панспермия перастала быць толькі філасофскім разважаннем і абзавялася рознымі навуковымі абгрунтаваннямі і мадэлямі.

Радыяцыйная панспермия

У 1908 годзе шведскі вучоны Свантэ Арэніўсам высунуў канцэпцыю, якая атрымала назву тэорыі радыяцыйнай панспермии. Фізік выказаў здагадку, што першыя спрэчкі бактэрый апынуліся на Зямлі пасля міграцыі з далёкіх куткоў Сусвету. Прычынай гэтага «перасялення» Арэніўсам лічыў ціск сонечнага святла (або святла іншай буйной зоркі).

Дадзеная гіпотэза панспермии мае нямала прыхільнікаў. Самай верагоднай прарадзімай жыцця гэтыя навукоўцы называюць Венеру, адкуль тэрмаўстойлівыя бактэрыі маглі патрапіць на Зямлю ў той момант, калі дзве планеты апынуліся на максімальна малой адлегласці сябар ад сябра.

Фактар светлавога ціску

Існаванне светлавога ціску яшчэ да Аррениуса эксперыментальна даказаў рускі фізік Пётр Лебедзеў. Акрамя таго, ён прааналізаваў ўздзеянне гэтага з'явы на спрэчкі ликоподия (плауна). У сувязі з гэтым у XIX стагоддзі тэорыя панспермии падтрымлівалася Фердынандам Коном, Юстусом Либихом, Германам Гельмгольцем і іншымі знакамітымі навукоўцамі свайго часу.

Больш:

Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы

Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...

Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?

Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...

Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету

Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...

Разам з тым у XX стагоддзі дадзеная канцэпцыя падвяргалася крытыцы з бакоў самых розных даследчыкаў. Сярод іх былі Іосіф Шклоўскі, Карл Саган і многія іншыя. Праціўнікі абвяргаюць доказы панспермии на тым падставе, што працяглая касмічная міграцыя не можа абысціся без атрымання пагібельнай для спрэчка дозы радыяцыі.

Касмічныя госці

У абагульненым выглядзе тэорыя панспермии абвяшчае, што вакуум, у якім пры працяглым падарожжы могуць быць бактэрыі, не павінен перашкаджаць іх жыццядзейнасці, так як пры вельмі нізкіх тэмпературах клеткі знаходзяцца ў замарожаным стане (анабіёзу). Тэарэтычна такія госці маглі «ачуняць» адразу пасля свайго прыбыцця на Зямлю, дзе дзякуючы збегу мноства абставінаў склаліся камфортныя кліматычныя ўмовы.

Вышэйапісаныя ідэі былі абвергнутыя сучаснымі навукоўцамі. Даследаванні ў лабараторыях паказалі, што ў касмічнай вакууме клетка папросту выбухае з-за звышхуткага выпарэння ўласнай вады. З прычыны гэтага працэсу мікраарганізмы руйнуюцца залішняй унутраным ціскам. Такі галоўны аргумент спецыялістаў, якія лічаць, што радыяцыйная панспермия – гэта міф.

Литопанспермия

Яшчэ адна разнавіднасць панспермии – литопанспермия. Заснавальнік тэорыі Мелвін Кальвін лічыў, што зародкі жыцця маглі патрапіць на нашу планету разам з метэарытам. Да гэтага часу гэтая канцэпцыя панспермии так і не была падмацаваная адпаведнай фактурай.

На Зямлю сапраўды трапляюць маленечкія рэшткі згарэлых у атмасферы метэарытаў. Такія матэрыялы даследаваліся самымі рознымі навукоўцамі, але нікому яшчэ не ўдавалася выявіць на іх або ў іх сляды жыцця. Навукоўцы фіксавалі толькі некаторыя біялагічныя рэчывы (напрыклад тлустыя кіслоты і амінакіслоты).

Кометная канцэпцыя

Іншая гіпотэза аб з'яўленні жыцця на Зямлі, звязаная з панспермией, гэта так званая кометная тэорыя, выкладзеная ў кнізе Фрэда Хойла «Воблака жыцця». У гэтай публікацыі аўтар паспрабаваў даказаць слушнасць сваёй канцэпцыі на прыкладзе глабальных вірусных эпідэмій (у тым ліку на прыкладзе іспанкі пачатку XX стагоддзя). Хойл выказаў здагадку, што падобныя масавыя захворванні (пандэміі) можна растлумачыць іх камэтны паходжаннем. Сапраўды гэтак жа, як вірусы, на Зямлю магла трапіць і жыццё, сцвярджаў аўтар.

Ёсць свае аргументы і ў праціўнікаў тэорыі аб кометном паходжанні бактэрый. Большасць вірусолагаў згодныя ў тым, што, да прыкладу, эпідэмія грыпу ў Ганконгу ў 1968-1969 гг. значна больш лагічна тлумачыцца перадачай заразы ад чалавека да чалавека і яе эвалюцыяй у барацьбе супраць імуннай сістэмы, чым ідэяй аб яе касмічных каранях. Акрамя таго, литопансермия – гэта гіпотэза, якая не можа растлумачыць, як метэарыт з бактэрыямі трапіў у Сонечную сістэму з іншай зорнай сістэмы, дзе, магчыма, ёсць прыкметы жыцця.

Накіраваная панспермия

У 1970-я гг. у навуковым супольнасці з'явілася яшчэ адна смелая тэорыя зараджэння жыцця на Зямлі – накіраваная панспермия. Гэтай гіпотэзы не было б, калі б не тагачасная папулярнасць тэмы іншапланетнага розуму. Калі верыць накіраванай панспермии, то першыя зародкі жыцця апынуліся на Зямлі па волі нейкай цывілізацыі, якая існуе дзе-то ў глыбінях космасу. Магчыма, спрэчкі і бактэрыі былі дасланыя на спецыяльным апараце, а рабілася гэта ўсё для стварэння калоніі або правядзення навуковага эксперыменту.

Прыхільнікі ідэінакіраванай панспермии ў якасці яе доказы нагадваюць аб тым, што ўсе зямныя арганізмы маюць у сваім будынку рэдкія для нашай планеты металы, у тым ліку малібдэн. Іншы аргумент заключаецца ў прыродзе генетычнага кода. Вытокі гэтага феномену да гэтага часу да канца не вывучаны. З-за мноства белых плям з'яўляюцца самыя неверагодныя здагадкі, у прыватнасці і гіпотэза аб накіраванай панспермии. Яе апалагеты лічаць, што ўсе зямныя арганізмы адбыліся ад агульнага продка (мікраарганізма), які з'явіўся тут дзякуючы іншапланетнай цывілізацыі. Між тым, да гэтага часу няма ніякіх выразных доказаў пра існаванне прышэльцаў і пра іх візітах на Зямлю.

Касмічная пыл

Яшчэ адна панспермическая гіпотэза зводзіцца да здагадкі аб тым, што Зямля ўтварылася з касмічнай пылу, ужо якая мела зародкі жыцця. У такім выпадку бактэрыі маглі выжыць толькі пры захавання стабільнай тэмпературы на новай планеце. Аднак даследаванні навукоўцаў паказалі: на ранніх этапах свайго існавання Зямля ўяўляла сабой распалены шар, які працягваў астуджацца на працягу многіх мільёнаў гадоў.

Тым не менш касмічная пыл у якасці носьбіта жыцця магла трапіць на нашу планету шмат пазней. Гэта яшчэ адна гіпотэза, якую прапануе панспермия. Коратка кажучы, дадзеныя здагадкі няслушныя, што ў 1970-я гг даказаў у тым ліку і савецкі вучоны Леў Мухін. Любыя складаныя арганічныя злучэнні, перш чым апынуцца на Зямлі, павінны пераадолець шчыльныя слаі атмасферы, дзе яны і згараюць разам з метэарытамі і іншымі касмічнымі аб'ектамі.

«Жывых» ападкі

Новыя спрэчкі аб касмічнай прыродзе зямной жыцця завязаліся ў 2001 годзе, калі ў індыйскім штаце Керала прайшоў унікальны чырвоны дождж. Выключнасць гэтага прыроднага з'явы заключалася не толькі ў нечаканым колеры ападкаў. Відавочцы дажджу паведамлялі, што перад ліўнем яны сталі сведкамі незвычайнай навальніцы і магутных выбліскаў святла.

Феномен чырвонага дажджу прыцягнуў увагу навукоўцаў і дылетантаў з усяго свету. Далейшыя даследаванні паказалі, што сапраўднай прычынай ненатуральнага колеру сталі часціцы, якія знаходзіліся ў вадзе ў выглядзе завісі. Вінаватыя сенсацыі апынуліся спрэчкамі. Для прыхільнікаў панспермии гэты факт стаў яшчэ адным аргументам у карысць канцэпцыі аб касмічных вытокі зямнога жыцця.

ці Мог мільярды гадоў таму над Зямлёй прайсці першы падобны дождж спрэчка, якіх раней на планеце ніколі не было? Большасць спецыялістаў інтэрпрэтавала падзеі ў Індыі інакш. Навукоўцы высветлілі, што спрэчкі, якія выпалі разам з чырвоным дажджом, належалі да эпифитам – распаўсюджанаму ўвазе раслін, паўсюдна расце ў гэтай частцы святла. Такім чынам, ападкі апынуліся толькі эпізодам кругазвароту арганічных рэчываў у прыродзе. Тым не менш эпізод з чырвоным дажджом у Керале прадэманстраваў, як гіпатэтычна магло б адбыцца засяленне Зямлі жыццём.

Пошукі працягваюцца

На сённяшні дзень нікому так і не атрымалася выявіць прыкметы жыцця па-за Зямлі (у тым ліку і ў метэарытнага дажджу рэчыве, што патрапіў на трэцюю планету Сонечнай сістэмы з космасу). Перыядычна ў сродках масавай інфармацыі з'яўляецца сенсацыйная інфармацыя аб такіх знаходках, аднак на паверку яна аказваецца няправільнай інтэрпрэтацыяй фактаў або наўмысным хлуснёй. Часцяком за арганізмы прымаюцца неарганічныя злучэнні, такія бактэрыяльным. Акрамя таго, трапляючы на Зямлю, касмічная матэрыя «забруджваецца» зямной жыццём, што яшчэ мацней блытае назіральнікаў.

Усе гэтыя довады паказваюць, што панспермия - гэта сумніўная гіпотэза, у якой няма доказнай базы. Зрэшты, навуковы скепсіс не перашкаджае значнаму ліку энтузіястаў працягваць пошукі аргументаў, якія пацвярджаюць падобныя тэорыі.