Марафонское бітва: дата, кароткі змест, схема

У гісторыі многіх краін свету існуюць знакавыя бітвы, якія становяцца своеасаблівым сімвалам для будучых пакаленняў. Для Расеі гэта Барадзіно і Сталінград, для Францыі – зняцце аблогі Арлеана, для сербаў – бітва на Косавам поле. Падобную ролю для элінаў гуляла Марафонское бітва. Кароткае змест, прычыны і наступствы гэтай бітвы мы разгледзім ніжэй. Перамога ў гэтай бітве не толькі дазволіла старажытным грэкам адстаяць сваю незалежнасць, але і стварыць умовы, якія спрыяюць у далейшым іх згуртавацца ў адзіную сілу перад знешняй пагрозай.

Перадгісторыя канфлікту

У VI стагоддзі да нашай эры на тэрыторыі Блізкага і Сярэдняга Усходу ўтварылася найбуйнейшая дзяржава таго часу – Персідская імперыя. У шэрагу войнаў за адносна невялікі прамежак часу яна перамагла і заваявала такія вялікія дзяржавы, як Мідыя, Вавілон, Лідзія і Егіпет. Персамі былі захопленыя таксама шматлікія грэцкія гарады-дзяржавы, размешчаныя на тэрыторыі Малой Азіі, што ў сучаснай Турцыі.

У 499 годзе да н. э. гэтыя полісы паўсталі супраць персідскага валадарства. Істотную падтрымку ім аказалі Афіны, якія да таго часу, дзякуючы шэрагу выдатных дзяржаўных дзеячаў, якія праводзілі дэмакратычныя рэформы, сталі гуляць найбольш важную палітычную і эканамічную ролю сярод усіх грэчаскіх гарадоў-дзяржаў.

Але паўстанне было ўсё-ткі задушана персідскай арміяй. А для саміх персаў ўмяшанне Афін у справы імперыі стала добрай нагодай для арганізацыі экспансіі на Балканскі паўвостраў, аб захопе якога яны ўжо даўно марылі.

Больш:

Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы

Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...

Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?

Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...

Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету

Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...

Пачатак вайны

У 492 годзе па загадзе персідскага цара Дарыя I была ўпакорана Фракія - краіна, размешчаная ля самых межаў Грэцыі. Затым валадар імперыі разаслаў ультыматум ва ўсе горада-дзяржавы Элады, які патрабаваў прызнаць яго вяршэнства. Амаль усе полісы Грэцыі, баючыся моцы персаў, зняважана выканалі гэта патрабаванне, за выключэннем свабодалюбных Афін і Спарты.

Вырашыўшы пакараць афінян за ўпартасць, Дарый I адправіў у 490 годзе да н. э. для іх заваявання экспедыцыю, на чале з сынам сваёй сястры Артаферном. Персы лёгка захапілі востраў Накосос і высадзіліся на Эвбее - востраве, дзе размяшчаўся саюзны Афінам горад Эретрия. Падчас цяжкай аблогі войскам Дарыя ўдалося захапіць гэты поліс, скарыстаўшыся здрадай часткі мясцовых жыхароў. Горад быў паддаў жорсткаму рабаванню, а яго жыхары былі звернутыя ў рабства.

Пасля гэтага персідскія сілы адплылі ў бок Атыкі - грэцкай вобласці, дзе былі размешчаны Афіны. Там яны і высадзіліся паблізу невялікага гарадка Марафон. Менавіта тут адбылося знамянальная для элінаў Марафонское бітва. Дата 12 верасня 490 г. да н. э. стала для іх сапраўды знакавай.

Перад бітвай

Як толькі афіняне даведаліся аб высадцы сіл Дарыя каля іх горада, яны тут жа накіравалі войска ім насустрач. Гэта было вельмі нечаканае для персаў рашэнне, бо тыя думалі, што параўнальна малалікае войска Афін аддасць перавагу трымаць аблогу ў сценах горада, а не сустракацца з якія перавышаюць іх па колькасці праціўнікам у адкрытым полі.

Зрэшты, самі грэкі не адразу прынялі гэта рашэнне, нават нягледзячы на тое, што афінянам прыйшлі на дапамогу жыхары Платей. Але палкаводцу Мильтиаду ўдалося пераканаць вярхоўнага камандуючага Каллимаха у неабходнасці гэтага кроку. Яго пранікнёная гаворка пераканала і іншых стратэгаў не чакаць войскі спартанцаў, якое павінна было ў хуткім часе прыйсці на дапамогу, а як мага раней пачаць бой, які ўвайшоў у гісторыю, як Марафонское бітва. План складаўся менавіта ў раптоўнасці. На агульным савеце камандаванне ў маючай адбыцца бітве было даручана Мильтиаду.

Сілы праціўнікаў

Па сведчанні гісторыкаў, грэцкая армія складалася з 9000–10 000 афінян і 1000 платейцев. Галоўнай сілай элінскага войскі былі гоплиты, арганізаваныя ў фалангу. Разбіць такі лад, які складаецца з дысцыплінаваных і вопытных воінаў, было вельмі складана. На правым флангу грэцкай арміі размяшчаліся гоплиты на чале з Каллимахом, у цэнтры - воіны з афінскіх філ Антиохиды і Леонтиды, пад кіраўніцтвам, адпаведна, Арыстыда і Фемистокла, будучага героя Саламинского марскога бітвы, а на левым флангу знаходзілася тысяча платейцев.

Куды больш шматлікая была персідская армія. На думку спецыялістаў, яна налічвала 25 000 пешых воінаў і тысячу вершнікаў. Хоць, антычныя гісторыкі, каб падфарбаваць перамогу элінаў прыводзяць лічбы ў 200 і нават у 600 тысяч чалавек. Але якасны склад персідскага войскі быў нашмат горш, чым афінскага, так як яно, у адрозненне ад маналітнай грэцкай фалангі, складалася з даволі разрозненых падраздзяленняў і розных плямёнаў. Далёка не ўсе з іх былі належным чынам экіпіяваныя. Да таго ж эліны былі нашмат матываванымі, бо яны змагаліся за ўласную свабоду і зямлю, у адрозненне ад персідскіх воінаў, якія ідуць на вайну толькі дзеля інтарэсаў цара.

Бітва

Марафонское бітва пачалося са імклівага наступлення грэкаў. Якія адлучаюць іх ад персаў паўтара кіламетра яны літаральна прабеглі, хоць гэта і здаецца неверагодным, бо афінскія гоплиты былі тяжеловооруженными ваярамі.

Спачатку найбольш моцная цэнтральная частка персідскага войска пацясніла атрады філ Антиохиды і Леонтиды, і пачала іх пераслед. Але ў элінскай арміі былі даволі моцныя флангі, у той час як у персаў яны складаліся з слаба арганізаваных і дрэнна ўзброеных плямёнаў. Па гэтай прычыне на дадзеных участках афіняне і платейцы сьвяткавалі перамогу над праціўнікам. Але, у адрозненне ад персаў, яны не пачалі пераследваць які бег ворага, а звярнулі сваю зброю супраць цэнтра арміі Дарыя. Такім чынам, і на дадзеным участку грэкам атрымалася дамагчыся вырашальнага перавагі сіл. Гэты манеўр звярнуў у паніку усе пэрсыдзкае войска, і яно пачало бегчы да сваіх караблям.

На гэты раз грэкі не спынілі пераследу і кінуліся ў пагоню за цалкам страціўшым баявы строй непрыяцелем. У выніку, акрамя мноства забітых, было захоплена 7 персідскіх караблёў, а эліны завяршылі поўнай перамогай Марафонское бітва. Схема гэтай знамянальнай бітвы размешчана ніжэй.

Вынікі бітвы

Афіняне сумесна з жыхарамі Платей, безумоўна, выйгралі Марафонское бітва. План Мільтыад цалкам апраўдаў сябе. Наконт гэтага ў сур'ёзных гісторыкаў не існуе розных пунктаў гледжання. А вось па колькасці загінулых падлікі спецыялістаў значна адрозніваюцца.

Але абгрунтавана аспрэчыць лічбы, названыя амаль што сучаснік тых падзей - Герадотам, з-за адсутнасці адпаведнай матэрыяльнай і дакументальнай базы ніхто не можа. Ён жа кажа пра 192 забітых элінаў і 6400 персаў. Прычым сярод загінулых грэкаў былі такія вядомыя асобы, як Каллимах і Кинегир.

Бег цаною ў жыццё

Як толькі скончылася Марафонское бітва, грэкі адправілі ў Афіны ганца Евкла з радаснай весткай аб трыўмфе. Ён так імкнуўся ўзрадаваць сваіх суграмадзян, што прабег 40 кіламетраў, што аддзяляюць Марафон ад яго роднага горада, літаральна на адным дыханні. Вбежав на гарадскую плошчу, ён паведаміў жыхарам поліса аб перамозе і тут жа памёр ад разрыву сэрца.

Праўда, гістарычная дакладнасць гэтай легенды вельмі сумніўная, але адну з самых папулярных лёгкаатлетычных дысцыплін, а менавіта бег на 42,195 км, называюць марафонскім.

Значэнне Марафонскай бітвы

Марафонское бітва зусім не паклала канец імкненням персаў замацавацца на Балканах, у прыватнасці заваяваць Грэцыю. Яно толькі на 10 гадоў адклала гэты план, калі яшчэ больш шматлікая армія Ксеркса, сына Дарыя, ўварвалася ў Элады. Але менавіта памяць аб гэтай перамозе натхняла тады элінаў на безнадзейнае, здавалася, супраціў. Марафонское бітва паказала, што нават малымі сіламі можна атрымліваць перамогі над вялікім, але дрэнна арганізаваным войскам заваёўнікаў.

Памяць аб Марафонскім бітве

Памяць аб гэтай перамозе не губляла актуальнасці на працягу тысячагоддзяў. Такое значнае месца ў сэрцах грэкаў займала Марафонское бітва. Дата яго заўсёды была святая для элінаў. Але гэтая бітва была значная не толькі для аднаго народа, яна была важная для ўсёй сусветнай гісторыі. Аб гэтым можа сведчыць хоць бы тое, што ў любым школьным падручніку па старажытнай гісторыі асветлена Марафонское бітва. 5 клас у расійскіх школах абавязкова вывучае дадзеную тэму ў курсе гісторыі. Кожны адукаваны чалавек абавязаны ведаць аб гэтай падзеі.

Цяпер толькі абеліск кажа аб тым, што на месцы, дзе цяпер узвышаецца пагорак, калі-то адбывалася Марафонское бітва. Фота гэтага памятнага знака можна назіраць ніжэй.

Памяць аб Марафонскім бітве жыве ў сэрцы кожнага чалавека, гатовага аддаць сваё жыццё за свабоду і незалежнасць Радзімы.