Па меры вывучэння космасу людзей усё больш інтрыгавала думка выяўлення іншапланетнай жыцця. З развіццём тэхналогій з'явілася магчымасць даследаванні бліжэйшых да Зямлі планет. Адной з іх стаў Марс – чацвёртая па ліку планета ў Сонечнай сістэме, дзіўна падобная на Зямлю, але як быццам даўно отжившая свой век і ўжо астыўшая. Вечная мерзлата, непрыдатная для біялагічных істот атмасфера, моцныя пылавыя буры – усё гэта робіць яе недаступнай для жыцця. Аднак знойдзеная зусім нядаўна вада на Марсе дае надзею разглядаць планету ў якасці другога дома для людзей у далёкай будучыні.
Марс мае практычна ў два разы меншы радыус, чым у Зямлі (у сярэднім 6780 км), як і нашмат меншую масу (усяго 10,7 працэнта зямной). Рух планеты вакол Сонца ажыццяўляецца па эліптычнай арбіце. Кручэнне планеты вакол сваёй восі адбываецца за 24 гадзіны і 39 хвілін, прыкладна як і на Зямлі. А вось вакол Сонца Марс рухаецца нашмат даўжэй – больш за 686,98 сутак па зямным мерках. Фобас і Дэймас – спадарожнікі Чырвонай планеты невялікага памеру, якія маюць няправільную форму.
Да таго, як знайшлі ваду на Марсе, навукоўцы сталі задумацца аб наяўнасці там жыцця. Тэарэтычна там магла быць жыццё яшчэ задоўга да з'яўлення яе на Зямлі, але адбылося нешта такое, што знішчыла атмасферу і ўсё жывое на планеце.
Даследаваннем планеты займаліся СССР, ЗША, Індыя і Еўрапейскае касмічнае супольнасць пачынаючы з 1960 г.
Падрабязныя звесткі і сенсацыйныя адкрыцці былі зробленыя дзякуючы якія працуюць там касмічным апаратам і марсоходам «Марс», «Марынэр», Curiosity, Opportunity, Spirit. Менавіта марсіянскім зондам ўдалося зрабіць новыя фатаграфіі з паверхні планеты, даследаваць ўзоры грунту, зафіксаваць наяўнасць туману, лёду і вады.
Больш:
Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы
Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...
Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?
Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...
Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету
Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...
Самыя выразныя фатаграфіі Марса былі зробленыя "Хаблам" – магутным касмічным тэлескопам.
Светлыя ўчасткі паверхні Марса называюць мацерыкамі, а больш цёмныя – морамі.
Апошнія даследаванні паказалі, што на Марсе прысутнічае сезоннасць. Памеры палярных шапак палюсоў зменлівыя, у летні час становяцца менш, а ў зімовы разрастаюцца. Паверхню планеты пакрываюць цясніны, велізарныя разломы, глыбокія кратэры, якія сведчаць аб сейсмічнай і тэктанічнай актыўнасці.
Планета мае дзіўна роўны ландшафт. Больш высокі рэльеф на Паўднёвым паўшар'і дазваляе выказаць здагадку, што ў далёкім мінулым планета перажыла істотнае сутыкненне з астэроідам, наймацнейшы ўдар.
Магчыма, менавіта гэта становіцца пераломным канцом перыяду, калі на Марсе цячэ вада. Ўдар прывёў да павелічэння магнітнага поля на Паўднёвым паўшар'і з прычыны пераразмеркавання ядзернай масы Марса.
Знойдзены марсаходам Curiosity грунт у даследчых мэтах падвергнулі награвання, у працэсе якога заўважылі испаряющуюся вільгаць. Пасля чаго НАСА прыйшоў да ашаламляльнага адкрыцця, выявіўшы, што ў кубічным метры грунту змяшчаецца каля літра вады. Прадстаўляючы, дзе на Марсе вада, ніхто і не меркаваў, што яна практычна ўсюды.
Некаторыя пласты грунта сухія, але большасць участкаў досыць завільгатнець і ўтрымліваюць да 4% вады ў складзе. Прычым верхнія пласты больш вільготныя, а пад імі знаходзяцца сухія пласты. Незразумела, па якой прычыне вільгаць, якая на Зямлі знаходзіцца пад грунтам, на Марсе змяшчаецца наверсе.
Даследаванне больш глыбокіх слаёў грунту, здабытых шляхам бурэння ў раёне пячор, выявіла злучэння карбанатаў і іншых мінералаў з утрыманнем гліны. Гэта дазваляе меркаваць, што вадкая вада на Марсе таксама была ў выглядзе грунтавых вод.
Доўгія, галінастыя паглыблення на паверхні планеты, сфатаграфаваныя са спадарожнікаў, цалкам могуць апынуцца высахла рэчышчамі глыбокіх рэк. Вечная мерзлата ператварыла усю ваду ў лёд, пад якім і цяпер, як мяркуецца, хаваюцца патокі вады. Тоўсты пласт лёду не дае ёй замерзнуць, дазваляючы патокаў працягваць паглыбляць рачныя рэчышча.
Багатай кіслародам атмасферай не можа пахваліцца планета Марс. Вада ў выглядзе пара складае зусім нязначную ў ёй частку. Атмасфера разрэджаная, таму ўзровень радыяцыі тут вельмі высокі.
Вуглякіслага газу змяшчаецца ў складзе атмасферы больш за ўсё – больш за 95%, разведзена усё гэта невялікай колькасцю азоту і аргону.
Сярэдняя тэмпература на планеце роўная -50 °C, але можа апускацца да -140 °C. Гіпатэтычна шмат гадоў таму клімат на Марсе быў больш вільготным і цёплым, здараліся дажджы.
Магчымасць наяўнасці вадкасці на Марсе з даўніх часоў хвалявала чалавецтва. Нават не маючы спецыяльнага абсталявання, магутных тэлескопаў, навукоўцы пачалі вылучаць гіпотэзы пра існаванне вады на планеце задоўга да адпраўкі першага спадарожніка ў космас.
Яшчэ у XIX стагоддзі Джавані Скіяпарэлі дазволіў сабе сцвярджаць, што на Марсе вада ёсць. Больш таго, ён сцвярджаў, што на планеце існуе мноства каналаў, штучна створаных разумнымі істотамі. Ён лічыў, што, калі цячэ вада на Марсе, яна напаўняе рукатворныя каналы, створаныя як арашальныя сістэмы для эканоміі водных рэсурсаў.
Своеасаблівым пацвярджэннемздагадкі вучонага стала выяўленне на планеце вадкасці. Гэта першая ўмова наяўнасці жыцця. Першая прыступка на шляху да магчымага засялення людзьмі планеты ў далёкім будучыні.
Выяўленне вады на Марсе стала сапраўдным прарывам у даследаванні планеты. Наступнай важнай знаходкай, магчыма, стане сапраўдная арганічная жыццё.
Упершыню аб змене сезонаў на Марсе загаварылі пасля выяўлення белых шапак на палюсах, якія то памяншаліся ў аб'ёме, то павялічваліся.
У 2011 г. НАСА зрабіла сенсацыйную заяву: былі выяўленыя патокі вады — перхлораты, якія сцякалі са схілаў у раёне Паўднёвага паўшар'я планеты па сценках кратэраў. Спектральныя здымкі Mars Rreconnaissance Orbiter (MRO) не пакідалі сумненняў у тым, што вада рухаецца.
Вада цячэ вясной, утвараючы вадзяныя патокі даўжынёй у сотні, а шырынёй каля пяці метраў, а зімой знікае.
З іншага боку, звычайная вада адразу ж ператварылася б у лёд пад дзеяннем нізкіх тэмператур на паверхні Марса. Існуе тэорыя, што салёная вадкасць, своеасаблівы расол на аснове хлоркавай кіслаты, які дзякуючы свайму складу не замярзае. Пакуль яшчэ навукоўцы не ведаюць напэўна, што гэта за вада. Але калі сапраўды салёная вада на Марсе ёсць, то ў ёй могуць жыць мікраарганізмы, якія любяць соль, падобныя да зямных.
На заходзе паступова з'яўляецца туман вакол паверхні планеты. Гэта яшчэ адно пацверджанне таго, што вадкая вада на Марсе існуе. Туман падымаецца над астылым грунтам. У ім утрымліваюцца змёрзлыя ледзяныя часцінкі, выпадаючыя на грунт з туману пад сваім цяжарам. Іх удалося сфатаграфаваць «Фениксу», накіроўваючы уверх лазер. Некаторыя ледзяныя часцінкі апускаюцца ў грунт, такім чынам забяспечваючы пастаянны абмен паміж атмасферай і паверхняй вадой.
Ноччу тэмпература становіцца больш глыбокім, падымаецца вышэй, з яго выпадае большая колькасць ледзяных часціц. Інтэнсіўнасць і вышыня яго таксама залежаць ад часу года.
Яшчэ да таго, як знайшлі ваду на Марсе, навукоўцы меркавалі ўзнікненне там пыльных бур і штормаў. Клімат на Чырвонай планеце заўсёды быў сухім і халодным згодна фактах і зацверджаным раней тэорыям.
Пабудаваная мадэль, якая адлюстроўвае марсіянскія ўмовы каля 3,5 млрд гадоў таму паказала існаванне раней гіганцкага цёплага возера. Пар, які ўздымаўся ад яго паверхні, утварыў хмару, з якой потым сыпаліся снежныя шматкі. Гэта прыводзіць да высновы, што на планеце можна назіраць і снежныя буры.
У 2015 г. марсаход Opportunity зрабіў панарамныя здымкі велізарнага пылавога смерчу. Яго сабрат Spirit неаднаразова рабіў падобныя здымкі і раней. Але на гэты раз смерч сапраўды быў неверагодна вялікага памеру, ён схаваў паверхню планеты.
Парывы ветру падчас бур пераносяць пясок, пыл і дасягаюць хуткасці да ста метраў у секунду.
Зробленыя яшчэ ў 70-х гадах здымкі, якія даказваюць, што на Марсе раней быў акіян, які пакрываў вялікую частку Паўночнага паўшар'я. Наяўнасць паглыбленняў на паверхні сведчыць аб існаванні вялікіх азёр і рэк.
Даследаванні з дапамогай магутных радараў паказала, што глыбока пад тоўшчай грунта схаваныя вялізныя ледавікі. MRO дазволіў выявіць раскінуўся на сотні кіламетраў ад паўночнага полюса да экватара ледавікі. Вада на Марсе ў выглядзе лёду знаходзіцца глыбока пад падножжа горных утварэнняў, ўнутры кратэраў вулканаў.
Менавіта сістэма глыбокіх каналаў тэарэтычна магла сфармаваць у далёкім мінулым акіяны. Самі каналы, хутчэй за ўсё, з'явіліся з прычыны патокаў лавы, пяску, камянёў і эрозіі леднікоў. Вулканічная актыўнасць прывяла да выпрацоўцы вялікага аб'ёму газаў, што і стала прычынай адукацыі велізарных пячор.
Амерыканскія навукоўцы вылучылі гіпотэзу, што раней на Марсе былі велізарныя аб'ёмы вадкасці, якую паступова паглынула сістэма пячор. Бо пячоры сталі прыроднымі натуральным чынам якія сфармаваліся сховішчамі, магчыма, нават пітной вады, якая, хутчэй за ўсё, знаходзіцца там да гэтага часу.
У узорах грунту з планеты Марс былі знойдзены мінералы, у тым ліку і вуглярод, неабходныя для падтрымання чалавечага жыцця. Гэта дазваляе сцвярджаць, што на планеце была раней пітная вада. Наяўнасць прыдатнай для піцця вадкасці сведчыць аб тым, што на Марсе былі ўмовы для развіцця жыцця, падобнай зямной.
З іншага боку, арганічныя мікраэлементы маглі патрапіць на планету з космасу, з астэроідамі, якія часта сутыкаюцца з яе паверхняй, аб чым сведчыць мноства кратэраў. Таму ўпэўнена сказаць, што на Марсе знайшлі ваду, прыдатную для пітва, пакуль нельга.
Загадку падземных пячор яшчэ трэба будзе разгадаць, над ёй ламаюць свае розумы лепшыя навукоўцы свету. Але выяўленне на фота правалаў, дзірак на паверхні Марса, у якія і магла сысці калі-то вада, дазваляе выказаць здагадку яе наяўнасць глыбока ў пячорах.
Даследаванні Чырвонай планеты працягваюцца. Напэўна знойдзецца яшчэ мноства месцаў, дзе на Марсе вада, а магчыма і біялагічная жыццё ў выглядзе бактэрый, існуе. Каб пошукі сталі больш эфектыўнымі, было б нядрэннаадправіць на планету даследчую экспедыцыю, але пакуль гэтая ідэя знаходзіцца на стадыі планавання.
Каб даляцець да Марса, спатрэбіцца крыху менш года. Касманаўты будуць пазбаўленыя выгод, абмежаваныя ў руху, не змогуць памыцца, а харчавацца ім прыйдзецца аднымі кансервамі. Чалавек не можа доўгі час знаходзіцца ў замкнёнай прасторы. Гэта пагражае бессанню, працяглай дэпрэсіяй і іншымі нервовымі расстройствамі.
Пакуль настолькі доўга ў космасе чалавек яшчэ не быў з-за небяспекі страты мышачнай, а таксама касцяной тканіны пад уплывам штучна створанай гравітацыі. Максімальны перыяд знаходжання касманаўта на борце МКС роўны паўгода.
Першыя каланізатары не змогуць мець дзяцей, дзеянне радыяцыі згубна ўплывае на склад спермы. Таксама радыяцыя не дазволіць знаходзіцца на паверхні без скафандра, можа стаць вінаватым развіцця невядомых зямной навуцы захворванняў.
Хоць тэарэтычна каланізацыя планеты і магчымая, але для таго каб ажыццявіць першыя крокі ў бок дасягнення мэты, неабходныя працяглыя даследаванні планеты, распрацоўка найноўшага абсталявання для паспяховага пералёту на яе і дзейсных спосабаў абыйсці разбуральнае ўплыў Марса на чалавека.
Article in other languages:
KK: https://tostpost.com/kk/b-l-m/1388-s-yy-t-zdy-su-mars-sipattamasy-tarihy-men-fakt-ler.html
PL: https://tostpost.com/pl/edukacja/1391-p-ynna-s-ona-woda-na-marsie-opis-historia-i-fakty.html
TR: https://tostpost.com/tr/e-itim/1394-s-v-tuzlu-su-mars-ta-a-klama-tarih-ve-ger-ekler.html
UK: https://tostpost.com/uk/osv-ta/1390-r-dka-solona-voda-na-mars-opis-stor-ya-fakti.html
Alin Trodden - аўтар артыкула, рэдактар
"Прывітанне, Я Алін Тродден. Я пішу тэксты, чытаю кнігі і шукаю ўражанні. І я нядрэнна ўмею распавядаць вам пра гэта. Я заўсёды рады ўдзельнічаць у цікавых праектах."
Навіны
Асаблівасці будовы столбчатой клеткі тканіны. Палисадная (столбчатые) тканіна пласцінкі ліста раслін
Дыферэнцыяцыя клетак і тканін гуляе вялікую ролю ў развіцці арганізма. Падзел абавязкаў для кожнай клеткі можна параўнаць з падзелам працы на фабрыцы: калі кожная адзінка выконвае толькі ўласцівую ей функцыю, агульны вынік можна а...
Віка Джамбаттиста: біяграфія і працы
Заснавальніку вывучэння гістарычнага працэсу, італьянскаму філосафу другой паловы шаснаццатага і першай - семнаццатага стагоддзя прысвечана гэтая артыкул. Віка Джамбаттиста характарызаваў працягу гісторыі як провиденциальный і аб'...
Дзе знаходзіцца Тазовский паўвостраў?
Геаграфія Расіі разнастайная. На поўначы, за Палярным кругам пануе вечная мерзлата, на поўдні ў субтропіках нават зімой тэмпература рэдка апускаецца ніжэй за нуль. Кожны рэгіён па-свойму ўнікальны і прыгожы, у кожным можна знайсці...
Старажытная Элада. Што такое "пачатак еўрапейскай цывілізацыі"?
Старажытную Грэцыю нездарма называюць калыскай еўрапейскай цывілізацыі. Гэтая адносна невялікая краіна аказала вялікі ўплыў на развіццё самых разнастайных сфер чалавечай жыцця. Напрыклад, міфы Старажытнай Грэцыі не страцілі сваёй ...
Героі Кулікоўскай бітвы: Радзівон Аслябя
Святой вялебны Андрыян ў свеце - Радзівон Аслябя. Адзін з знакамітых гістарычных персанажаў Старажытнай Русі, герой знакамітага бітвы з мамайским войскам падчас Кулікоўскай бітвы. Яго імя ўвекавечана не толькі праваслаўнай царквой...
Вегетатыўная нервовая сістэма, яе характарыстыка
Нервовая сістэма арганізма чалавека і жывёл дзеліцца на два выгляду - гэта саматычная і вегетатыўная нервовая сістэма. Саматычная нервовая сістэма знаходзіцца пад свядомым кантролем чалавека і можа яму падпарадкоўвацца, а ве...
Заўвага (0)
Гэтая артыкул не мае каментароў, будзьце першым!