"Усход" - ракета-носьбіт. Першая ракета "Усход"

Другая сусветная вайна, акрамя таго, што прынесла вялікая колькасць незлічоных ахвяр і разбурэнняў, прывяла да навукова-прамысловай і тэхналагічнай рэвалюцыі. Пасляваенны перадзел свету патрабаваў ад галоўных канкурэнтаў – СССР і ЗША – распрацоўваць новыя тэхналогіі, развіваць навуку і вытворчасць. Ужо ў 50-х гадах чалавецтва выйшла ў космас: 4 кастрычніка 1957 года першы касмічны апарат з лаканічным назвай «Спадарожнік-1» абляцеў планету, возвестив пачатак новай эпохі. Праз чатыры гады першага касманаўта даставіла на арбіту ракета-носьбіт «Усход»: Юрый Гагарын стаў заваёўнікам космасу.

Гісторыя

Другая сусветная, насуперак чаканням мільёнаў людзей, светам не скончылася. Пачалося супрацьстаянне Заходняга (на чале з ЗША) і Ўсходняга (СССР) блокаў – спачатку за дамінаванне ў Еўропе, а затым ва ўсім свеце. Вылілася так званая «халодная вайна», у любы момант пагражала перарасці ў гарачую стадыю.

З стварэннем атамнай зброі паўстала пытанне аб найбольш хуткіх спосабы яго дастаўкі на вялікія адлегласці. Савецкі Саюз і ЗША зрабілі стаўку на распрацоўку ядзерных ракет, здольных у лічаныя хвіліны нанесці ўдар па праціўніку, які знаходзіцца на іншым краі Зямлі. Аднак паралельна боку выношвалі амбіцыйныя планы асваення блізкага космасу. У выніку была створана ракета «Усход», Гагарын Юрый Аляксеевіч стаў першым касманаўтам, а СССР захапіла лідэрства ў ракетнай сферы.

Бітва за космас

У сярэдзіне 1950-х у ЗША была створана балістычная ракета «Атлас», а ў СССР – Р-7 (будучы «Усход»). Ракета стваралася з вялікім запасам па магутнасці і грузападымальнасці, што дазваляла яе выкарыстоўваць не толькі для разбурэння, але і ў стваральных мэтах. Не сакрэт, што вядучы канструктар ракетнай праграмы Сяргей Паўлавіч Каралеў быў прыхільнікам ідэй Цыялкоўскага і марыў аб заваяванні і асваенні космасу. Магчымасці Р-7 дазвалялі адпраўляць спадарожнікі і нават пілатуемыя апараты за межы планеты.

Больш:

Віды дзелавога зносін

 Дзелавое зносіны ўяўляе сабой тып зносін, мэтай якога з'яўляецца ўзаемаабмен інфармацыяй паміж існуючымі або патэнцыяльнымі партнёрамі. Падчас дзелавога зносін вырашаюцца важныя пытанні, ставяцца і дасягаюцца мэты, набываюцца асобасныя і дзелав...

Ўнутраная норма рэнтабельнасці - найважнейшы паказчык эфектыўнасці інвестыцый.

Прыняцце любога рашэння ў дачыненні да інвестыцый абавязкова спалучана з ацэнкай эфектыўнасці. Гэта зразумела, так як неабходна вызначыць тыя крытэры, якія дазволяць выбраць самыя прыбытковыя праекты. Часцей за ўсё інвестарамі выкарыстоўваецца сістэм...

Сістэмны падыход у менеджменце

Сістэмны падыход у менеджменце ўяўляе сабой спосаб мыслення па адносінах да кіравання і арганізацыі. Яго нельга блытаць з наборам розных прынцыпаў дзеяння для кіраўніцкага апарату. Упершыню прымяненне гэтага інструмента кіравання адзначана ў канцы 50...

Менавіта дзякуючы балістычных Р-7 і «Атлас» чалавецтва змагло ўпершыню перамагчы зямное прыцягненне. Пры гэтым айчынная ракета, здольная дастаўляць да мэты 5-тонны груз, валодала вялікімі рэзервамі па ўдасканаленні, чым амерыканская. Гэта, у сукупнасці з геаграфічным размяшчэннем абодвух дзяржаў, вызначыла розныя шляхі стварэння першых пілатуемых касмічных караблёў (ПЧК) «Меркурый» і «Усход». Ракета-носьбіт у СССР атрымала такую ж назву, як і ПКК.

Гісторыя стварэння

Распрацоўка карабля пачалася ў ОКБ С. П. Каралева (цяпер РКК «Энергія») восенню 1958 года. Каб выйграць час і «выцерці нос» ЗША, у СССР пайшлі па самым кароткім шляху. На этапе канструявання разглядаліся розныя схемы караблёў: ад крылатай мадэлі, якая дазваляла здзяйсняць пасадку ў зададзеным раёне і ледзь ці не на аэрадромах, да балістычнай – у форме сферы. Стварэнне крылатай ракеты з высокай грузападымальнасцю было спалучана з вялікім аб'ёмам навуковых даследаванняў, па параўнанні са сферычнай формай.

За аснову была ўзятая нядаўна сканструяваная для дастаўкі ядзерных боегаловак міжкантынентальная ракета (МР) Р-7. Пасля яе мадэрнізацыі і нарадзіўся «Усход»: ракета носьбіт і аднайменны пілатуемы апарат. Асаблівасцю карабля «Усход» стала паасобная сістэма пасадкі спушчальнага апарата і касманаўта пасля яго катапультавання. Дадзеная сістэма прызначалася для аварыйнага пакідання карабля на актыўным участку палёту. Гэта гарантавала захаванне жыцця, незалежна ад таго, куды ажыццяўлялася пасадка – на цвёрдую паверхню або акваторыю.

Канструкцыя ракеты-носьбіта

Для вывядзення карабля-спадарожніка на арбіту вакол Зямлі на базе МР Р-7 была распрацавана першая ракета «Усход» для грамадзянскіх мэтаў. Яе лётна-канструктарскія выпрабаванні ў беспілотных варыянце пачаліся 5 мая 1960 года, а ўжо 12 красавіка 1961 года ўпершыню адбыўся палёт чалавека ў космас – грамадзяніна СССР Ю. А. Гагарына.

Была задзейнічана трохступеньчатая канструкцыйная схема з выкарыстаннем на ўсіх ступенях вадкага паліва (газа + вадкі кісларод). Першыя дзве прыступкі складаліся з 5 блокаў: аднаго цэнтральнага (максімальны дыяметр 2,95 м; даўжыня 28,75 м) і чатырох бакавых (дыяметр 2,68 м; даўжыня 19,8 м). Трэцяя злучалася стрыжнем з цэнтральным блокам. Таксама па баках кожнай прыступкі стаялі рулявыя камеры для манеўравання. У галаўной часткі мантаваўся ПЧК (у далейшым – штучныя спадарожнікі), прыкрыты обтекателем. Бакавыя блокі абсталяваны хвостовыми стырном.

Тэхнічныя характарыстыкі носьбіта «Усход»

Ракета мела максімальны дыяметр 10,3 метра пры даўжыні 38,36 метра. Стартавая маса сістэмы дасягала 290 тон. Разліковая маса карыснага грузу амаль утрая перавышала амерыканскі аналаг і была роўная 4,73 тоны.

Цягавыя намаганні разгонных блокаў у пустаце:

• цэнтральны – 941 кН;
• бакавыя – па 1 МН;
• 3-я прыступка – 54,5 кН.

Канструкцыя ПЧК

Кіраваная ракета «Усход» (Гагарын у якасці пілота) складалася з спушчальнага апарата ў выглядзе сферы вонкавым дыяметрам 2,4 метра іотделяемого прыборна-агрэгатнага адсека. Теплозащитное пакрыццё спушчальнага апарата мела таўшчыню ад 30 да 180 мм. У корпусе прадугледжаны ўваходных, парашутны і тэхналагічны люкі. У спушчальным апараце знаходзіліся сістэмы электрасілкавання, тэрмарэгулявання, кіравання, жыццезабеспячэння і арыентацыі, а таксама ручка кіравання, сродкі сувязі, пеленгацыі і тэлеметрыі, пульт касманаўта.

У приборно-агрэгатным адсеку размяшчаліся сістэмы кіравання і арыентацыі руху, энергасілкавання, УКХ-радыёсувязі, тэлеметрыі, праграмна-часовае прылада. На паверхні ПЧК размяшчаліся 16 балонаў з азотам для выкарыстання сістэмай арыентацыі і кіслародам для дыхання, халодныя навясныя радыятары з жалюзі, датчыкі Сонца і рухавікі арыентацыі. Для зыходу з арбіты прызначалася тармазная рухальная ўстаноўка, створаная пад кіраўніцтвам А. М. Ісаева.

Заселены модуль складаецца з:

• корпуса;
• тармазнога рухавіка;
• катапультируемого крэслы;
• 16 газавых балонаў сістэмы жыццезабеспячэння і арыентацыі;
• цеплааховы;
• прыборнага адсека;
• уваходнага, тэхналагічнага і службовых люкаў;
• кантэйнера з ежай;
• комплексу антэн (істужачных, агульнай радыёсувязі, сістэмы каманднага радыёсувязі);
• кажуха электроразъемов;
• сьцяжны стужкі;
• сістэмы запальвання;
• блока электроннай апаратуры;
• ілюмінатара;
• тэлевізійнай камеры.

Праект «Меркурый»

Неўзабаве пасля паспяховых палётаў першых штучных спадарожнікаў Зямлі ў амерыканскіх СМІ на ўсю моц рэкламавалася стварэнне пілатуемага касмічнага карабля «Меркурый», нават называлася дата яго першага палёту. У гэтых умовах вельмі важна было выйграць час, каб выйсці пераможцам у касмічнай гонцы і адначасова прадэманстраваць свету перавагу той ці іншай палітычнай сістэмы. У выніку запуск ракеты «Усход» з чалавекам на борце зблытаў амбіцыйныя планы канкурэнтаў.

Распрацоўка «Меркурыя» пачалася ў кампаніі «Мак Доннел Дуглас» ў 1958 годзе. 25 красавіка 1961 года адбыўся першы запуск беспілотнага апарата па суборбитальной траекторыі, а 5 мая – першы пілатуемы палёт астранаўта А. Шэпарда – таксама па суборбитальной траекторыі працягласцю 15 хвілін. Толькі 20 лютага 1962 года, праз дзесяць месяцаў пасля палёту Гагарына, адбыўся першы арбітальны палёт (3 вітка працягласцю каля 5 гадзін) астранаўта Джона Глена на караблі «Френдшир-7». Для субарбітальных палётаў выкарыстоўвалася ракета-носьбіт «Редстоун», а арбітальных – «Атлас-Д». Да таго часу ў актыве СССР быў сутачны палёт у космас Г. С. Цітова на караблі «Усход-2».

Характарыстыкі заселеных модуляў

«Усход» – ракета ў будучыню

Акрамя пяці выпрабавальных запускаў караблёў гэтага тыпу, былоздзейснена шэсць пілатуемых палётаў. У далейшым на базе «Ўсходу» стварылі караблі серыі «Узыход» у трох - і двухмесным варыянтах, а таксама спадарожнікі-фоторазведчики «Зеніт».

Савецкі Саюз першым запусціў у космас штучны спадарожнік Зямлі і касмічны карабель з чалавекам на борце. Спачатку свет прыняў словы «спадарожнік» і «касманаўт», але з часам за мяжой іх выціснулі англамоўныя «сатэліт» і «астранаўт».

Выснова

Касмічная ракета «Усход» дазволіла адкрыць для чалавецтва новую рэальнасць – адарвацца ад зямлі і дацягнуцца да зорак. Нягледзячы на неаднаразовыя спробы прынізіць значэнне палёту першага ў свеце касманаўта Юрыя Аляксеевіча Гагарына 12 красавіка 1961 года, гэта падзея ніколі не памеркне, паколькі з'яўляецца адной з самых яскравых вех ўсёй гісторыі цывілізацыі.