«Бедныя людзі» Дастаеўскага. Кароткі змест рамана

Сёння мы пагаворым аб адным з самых займальных і мудрых раманаў у гісторыі рускай літаратуры. Як вы ўжо зразумелі, гэта – «Бедныя людзі» Дастаеўскага. Кароткі змест гэтага твора, хоць і не дасць цалкам прачуць персанажаў, пранікнуцца атмасферай, але дасць магчымасць пазнаёміцца з асноўнымі дзеючымі асобамі і ключавымі сюжэтнымі момантамі. Такім чынам, пачнем.

Знаёмства з галоўнымі героямі

Макар Девушкин Аляксеевіч – галоўны герой рамана «Бедныя людзі» Дастаеўскага. Кароткае змест дазваляе атрымаць пра яго агульнае ўяўленне. Девушкин – сорокасемилетний тытулярны саветнік, займаецца тым, што перапісвае паперы ў адным з пецярбургскіх дэпартаментаў за сціплае жалаванне. Да моманту пачатку апавядання ён як раз перабіраецца ў новую кватэру непадалёк ад Фантанкі, у «капітальным» доме. Уздоўж доўгага калідора размяшчаюцца дзверы пакояў іншых жыхароў, а сам Девушкин туліцца за перагародкай на агульнай кухні. Папярэдняе яго жыллё было на парадак лепш, аднак цяпер для дарадцы на першым месцы – таннасць, бо яму таксама даводзіцца аплачваць у тым жа двары дарагую і зручную кватэру для Варвары Аляксееўны Доброселовой, сваёй далёкай сваячкі. Бедны чыноўнік таксама апякуецца сямнаццацігадовую сірату, за якую, акрамя самога Девушкина, проста няма каму заступіцца.

Пачатак пяшчотнай дружбы Вареньки і Макара

Варвара і Макар жывуць побач, аднак бачацца нячаста – Девушкин баіцца плётак і намоў. Тым не менш, абодвум неабходна спачуванне і душэўнае цяпло. Як жа ўдаецца здабыць яго героям рамана «Бедныя людзі» Дастаеўскага? Кароткі змест не згадвае аб тым, як пачалася перапіска паміж Макарам і Варай, аднак вельмі хутка яны пачынаюць пісаць адзін аднаму ці ледзь не кожны дзень. 31 ліст ад Макара і 24 – ад Вары, напісаныя за прамежак з 8 красавіка па 30 верасня 184… г, раскрываюць іх адносіны. Чыноўнік адмаўляе сабе ў сукенку і ежы, каб вылучыць сродкі на цукеркі і кветкі для свайго «ангельчика». Варенька ж, у сваю чаргу, злуецца на свайго заступніка за вялікія выдаткі. Макар сцвярджае, што ім рухае адна толькі бацькоўская прыязнасьць. Жанчына ж запрашае яго часцей заходзіць у госці, маўляў, якая каму справа? Таксама Варенька бярэ на дом працу – шыццё.

Больш:

«Чароўная лямпа Аладзіну»: ўспамінаем вядомую казку

«Чароўнае лямпа Аладзіну» - адна з самых вядомых казак цыклу «Тысяча і адна ноч». Між іншым, на самай справе, у зборніку яна называецца «Аладзіна і чароўная лямпа». Але ў 1966 годзе ў Савецкім Саюзе з'явіўся выдатн...

Паэма «Чорны чалавек», Ясенін. Аналіз душы пакалення

У студзеньскім нумары часопіса «Новы свет» у 1926 годзе з'явілася ашаламляльная публікацыя: «С. Ясенін. «Чорны чалавек». Тэкст паэмы вырабляў асабліва моцнае ўражанне на фоне нядаўняй трагічнай смерці маладога паэта (як ...

Велімір Хлебнікаў: біяграфія, цікавыя факты з жыцця, фота

Біяграфія Веліміра Хлебнікава дзівіць і здзіўляе, бо як адзін чалавек змог за сваё нядоўгае жыццё літаральна змяніць гісторыю. Цяпер пра гэта паэта і пісьменніка гавораць, пішуць кнігі, здымаюць кіно. І толькі малая крыха людзей знаёмая з сапраўднай ...

Варта яшчэ некалькі лістоў. Макар распавядае сяброўцы аб сваім жыллі, параўноўваючы яго з Ноевым каўчэгам па багаццю разномастной публікі, малюе для яе партрэты сваіх суседзяў.

Тут надыходзіць новая складаная сітуацыя ў жыцці гераіні рамана «Бедныя людзі» Дастаеўскага. Кароткі змест ў агульных рысах апавядае нам пра тое, як пра Вареньке пазнае яе далёкая сваячка, Ганна Фёдараўна. Некаторы час Варачы і яе маці жылі ў доме Ганны Фёдараўны, а пасля жанчына, каб мець магчымасць пакрыць выдаткі, прапанавала дзяўчыну (на той момант ужо сірату) забяспечанаму пана Быкаву. Той зьняславіў яе, і цяпер Варачы асцерагаецца, што Быкаў і зводная пазнаюць яе адрас. Страх падарваў здароўе небаракі, і толькі клопат Макара ратуе яе ад канчатковай «гібелі». Чыноўнік прадае свой стары вицмундир, каб выходзіць сваю «ясочку». Да лета Варенька папраўляецца і пасылае клапатлівы аднаму запіскі, у якіх распавядае аб сваёй жыцця.

Шчаслівае дзяцінства Вары прайшло на ўлонні вясковай прыроды, у коле роднай сям'і. Аднак неўзабаве бацька сямейства страціў працу, рушыла ўслед чарада іншых няўдач, якія звялі яго ў магілу. Чатырнаццацігадовая Варачы і яе маці засталіся адны ў цэлым свеце, а дом вымушаныя былі прадаць для пакрыцця даўгоў. У гэты момант іх і прытуліла ў сябе Ганна Фёдараўна. Маці Вары працавала, не пакладаючы рук і губя тым самым і без таго хісткае здароўе, аднак заступніца працягвала папракаць яе. Сама ж Варачы пачала вучыцца ў Пятра Пакроўскага – былога студэнта, які жыў у тым жа доме. Дзяўчыну здзіўляла тое, што добры і годны чалавек ставіцца з непавагай да свайго бацькі, які, наадварот, стараўся як мага часцей пабачыцца з любімым сынам. Гэты чалавек некалі быў дробным чыноўнікам, але да моманту нашай гісторыі ўжо канчаткова спіўся. Маці Пятра памешчык Быкаў выдаў за яго з вялікім пасагам, але неўзабаве маладая прыгажуня памерла. Удавец ажаніўся зноў. Сам жа Пётр рос асобна, Быкаў стаў яго заступнікам і менавіта ён вырашыў змясціць юнака, вымушанага кінуць інстытут з-за стану здароўя, «на хлябы» да Ганне Фёдараўне, сваёй «кароткай знаёмай».

Маладыя людзі збліжаюцца, заляцаючыся за не устае з ложку маці Вары. Адукаваны знаёмы далучаў дзяўчыну да чытання, дапамагаў ёй развіць густ. Але праз некаторы час Пакроўскі захворвае на сухоты і памірае. У кошт пахавання гаспадыня забірае ўсе нешматлікія рэчы нябожчыка. Старому бацьку ўдалося забраць у яе некалькі кніг, ён набіў імі капялюш, кішэні і г. д. Пайшоў лівень. Стары ў слязах бег за калёсамі, якая везла труну, а кнігі падалі з яго кішэняў прама ў бруд. Ён падбіраў іх і працягваў бегчы наўздагон. У тузе Варачы вярнулася дадому, да маці, аднак тую таксама неўзабаве напаткала смерць.

Як вы ўжо бачыце, ёсць мноства тым, якія закранае ў сваім тварэнні Дастаеўскі. «Бедныя людзі», кароткі змест якіх сёння з'яўляецца тэмай нашай гутаркі,апісваюць і жыццё самога Девушкина. У лістах да Вареньке ён распавядае, што служыць ужо на працягу трыццаці гадоў. «Добренький», «смирненький» і «тихонький» чалавек становіцца прадметам насмешак навакольных. Макар абураецца, і адзінай радасцю ў сваім жыцці лічыць Вареньку – нібы «домком і сямействам блаславіў мяне Гасподзь!».

Хворая Варачы ўладкоўваецца гувернанткай, так як для яе становіцца відавочнай няздольнасць Макара матэрыяльна паклапаціцца пра сябе – на яго без пагарды ўжо не глядзяць нават слугі і вахцёры. Сам чыноўнік супраць гэтага, так як лічыць, што, каб быць карыснай, Вареньке дастаткова працягваць дабратворна ўплываць на яго, на яго жыццё.

Варачы пасылае Девушкину кнігі – пушкінскага «Станцыйнага наглядчыка», а следам – гоголевскую «Шынель». Але калі першая дазволіла чыноўніку ўзвысіцца ў сваіх вачах, то другая, наадварот, крыўдзіць яго. Макар отожествляет сябе з Башмачкиным і лічыць, што аўтар нахабна падгледзеў і апублікаваў усе дробязі яго жыцця. Годнасць яго закранутае, ён мяркуе, што «пасля такога трэба скардзіцца».

Нечаканыя цяжкасці

Да пачатку ліпеня Макар растраціў усе свае зберажэнні. Больш, чым галеча, яго турбуюць толькі бясконцыя насмешкі жыхароў над ім і Варай. Аднак горш за ўсё тое, што ў адзін дзень да яе прыходзіць адзін з былых суседзяў, «шукальнік»-афіцэр і робіць жанчыне «ганебныя прапанову». Сдавшись адчаю, герой на некалькі дзён сыходзіць у запой, знікае і прапускае службу. Девушкин сустракаецца з крыўдзіцелем і робіць спробу прысароміць таго, аднак у выніку яго самога скідаюць з лесвіцы.

Варачы спрабуе, як можа, суцешыць свайго абаронцы і заклікае яго не звяртаць увагі на плёткі і прыходзіць да яе на абед.

Пачынаючы са жніўня, Макар імкнецца заняць грошай пад працэнты, аднак усе яго спробы заканчваюцца няўдачай. Да ўсіх папярэднім праблем дадалася новая: да Вареньке, па падгаворванні Ганны Фёдараўны, з'явіўся новы «шукальнік». Неўзабаве Ганна сама наведвае дзяўчыну. Узнікае неабходнасць як мага хутчэй пераехаць. Ад бяссілля Девушкин зноў запіў, аднак Варачы дапамагае яму зноў вярнуць самапавагу і жаданне змагацца.

Самаадчуванне жа самай Вареньки імкліва пагаршаецца, жанчына ўжо не ў сілах займацца шыццём. Вераснёвым ўвечары, каб развеяць трывогу, Макар вырашае прагуляцца па набярэжнай Фантанкі. Ён пачынае разважаць аб тым, чаму, калі праца лічыцца асновай чалавечай годнасці, столькі гультаёў ніколі не адчуваюць патрэбы ў ежы і сукенка. Ён прыходзіць да высновы, што шчасце даецца чалавеку не за якія-то яго заслугі, а таму багатыя не павінны ігнараваць скаргі бедных.

9 верасня Макару ўсміхнулася фартуна. Чыноўнік дапусціў на паперы памылку і быў накіраваны да генерала на «распеканцию». Нікчэмны і пакорлівы чыноўнік выклікаў у сэрца «яго правасхадзіцельства» спачуванне і атрымаў ад генерала асабіста сто рублёў. Гэта – сапраўднае выратаванне ў бядотным становішчы Девушкина: яму ўдаецца заплаціць за кватэру, вопратку, стол. Велікадушнасць начальніка прымушае Макара адчуваць сорам за свае нядаўнія «ліберальныя» разважанні. Чыноўнік зноў поўны надзей на будучыню, ён бавіць вольны час за чытаннем «Паўночнай пчолы».

Тут у сюжэт зноў ўкліньваецца персанаж, якога раней ужо згадваў Дастаеўскі. «Бедныя людзі», кароткі змест якіх набліжаецца да высновы, працягваюцца, калі Быкаў даведаецца пра Вареньке і 20 верасня пачынае сватацца да яе. Ён імкнецца завесці законных дзяцей, каб «нягодны пляменнік» не атрымаў спадчыны. Быкаў падрыхтаваў запасны варыянт: калі Варачы адмаўляе яму, ён робіць прапанову купчихе з Масквы. Аднак, нягледзячы на тое, што прапанова было зроблена ў грубай і бесцырымонна форме, Варачы згаджаецца. Макар спрабуе адгаварыць сяброўку («сэрцу-то будзе вашаму холадна!»), але дзяўчына непахісная – яна лічыць, што толькі Быкаў можа выратаваць яе ад беднасці і вярнуць ёй яе сумленнае імя. Ад гора Девушкин захворвае, але да апошняга дня працягвае дапамагаць Вареньке са зборамі ў дарогу.

Канец гісторыі

30 верасня адбылася вяселле. У гэты ж дзень, перад самым адбыццём у маёнтак Быкава, дзяўчына піша старому сябру развітальны ліст.

Адказ Девушкина поўны адчаю. Ён ужо нічога не зможа змяніць, але лічыць сваім абавязкам сказаць, што ўвесь гэты час ён пазбаўляў сябе ўсіх дабротаў толькі таму, што «вы… тут, паблізу, насупраць жылі». Цяпер сфармаваўся склад лісты, ды і сам Макар нікому не патрэбныя. Ён не ведае, па якім праве можна разбурыць жыццё чалавека.