Якой была Расія ў сярэдзіне XIX стагоддзя? Кароткае ўтрыманне «Запісак паляўнічага»

Пачну сваё апавяданне пра выдатнага Майстра Слова, народжаным Беларускай Зямлёй, з аднаго цікавага эпізоду. Выпадак, які ён сам з цеплынёй і ўдзячнасцю не аднойчы успамінаў. Да Івана Сяргеевіча Тургенева на невялікай чыгуначнай станцыі падышлі двое маладых майстравых людзей і справіліся аб тым, ці праўда перад імі стаіць аўтар «Запісак паляўнічага». Пачуўшы сцвярджальны адказ, яны абодва пакланіліся яму ў пояс, сказаўшы, што гэта яму – паклон ад усяго рускага народа (у сярэдзіне - канцы XVIII стагоддзя ведаць кароткі змест «Запісак паляўнічага» было прыкметай добрага тону). Паверце, дарагія чытачы, што гэта быў зусім не імпульсіўны ўчынак маладых людзей. Гэта была глыбокая дэманстрацыя асабістай ролі пісьменніка ў адмене прыгоннага права.

Давайце ж пяройдзем да характарыстыкі кнігі. У пачатку адзначым: на такім мастерском узроўні пісаць - паэзіяй у прозе - маглі толькі два чалавекі: Гогаль і Тургенеў. Раскрываючы кароткі змест «Запісак паляўнічага», варта пачынаць з паэтычнага і тонкага тургеневского аповяду «Тхор і Калиныч». Яго галоўная ідэя – межкастовая сяброўства двух людзей – памешчыка і прыгоннага, магчымая, мабыць, толькі ў Расіі. Спакойная, мернае логіка памешчыка Хоря гарманічна дапаўняецца эмацыянальнасцю Калиныча.

Галоўны герой Тургенева, змацоўваюць разам кампазіцыю «Запісак…», – закаханы ў сваю малую радзіму адукаваны памешчык Арлоўскай губерні. Ад імя гэтага вандроўцы па роднаму черноземью і выкладае Тургенеў «Запіскі паляўнічага». Змест апавяданняў шматаблічная: то паляўнічы подслушает размовы хлапчукоў, выведших коней у начное («Бежин луг»), то трапятліва распавядзе аб якая бярэ за душу народнай песні («Спевакі»), то падзеліцца патаемным - аб просветленном чалавека, якога можна назваць сумленнем роднай зямлі, аб Божым вандроўніку Касьяне з Прыгожай Мячы.

Больш:

«Чароўная лямпа Аладзіну»: ўспамінаем вядомую казку

«Чароўнае лямпа Аладзіну» - адна з самых вядомых казак цыклу «Тысяча і адна ноч». Між іншым, на самай справе, у зборніку яна называецца «Аладзіна і чароўная лямпа». Але ў 1966 годзе ў Савецкім Саюзе з'явіўся выдатн...

Паэма «Чорны чалавек», Ясенін. Аналіз душы пакалення

У студзеньскім нумары часопіса «Новы свет» у 1926 годзе з'явілася ашаламляльная публікацыя: «С. Ясенін. «Чорны чалавек». Тэкст паэмы вырабляў асабліва моцнае ўражанне на фоне нядаўняй трагічнай смерці маладога паэта (як ...

Велімір Хлебнікаў: біяграфія, цікавыя факты з жыцця, фота

Біяграфія Веліміра Хлебнікава дзівіць і здзіўляе, бо як адзін чалавек змог за сваё нядоўгае жыццё літаральна змяніць гісторыю. Цяпер пра гэта паэта і пісьменніка гавораць, пішуць кнігі, здымаюць кіно. І толькі малая крыха людзей знаёмая з сапраўднай ...

Тургенеў ствараў настолькі мастацка-дасканалыя, а таму выдатныя, рэальныя вобразы сялян, мяшчан, разначынцаў, што влюблял ў іх ўважлівага чытача, але разам з тым, «Запіскі паляўнічага» з'яўляюцца праўдзівай і лиричной кнігай аб рускай народзе сярэдзіны XIX стагоддзя. Памешчыцкае землеўладанне тады было асноўнай формай вядзення гаспадаркі. Аднак сучасныя Івану Сяргеевічу памешчыкі былі па свайму складу і ўладнай харызме ўжо далёка не екацярынінскі вяльможы («Малінавая вада»). Фармулюючы кароткі змест «Запісак паляўнічага», можна сказаць, што прыгон у XIX стагоддзі сябе цалкам вычарпала. Не было ўжо таго размаху, айчыннымі лендлордами для кіравання сваімі рабамі практыкаваліся прыдзіркі, а таксама пакарання.

Прыгонныя сяляне, у сваю чаргу, бяспраўныя. Іх лёгка можна пакрыўдзіць, зрабіць няшчаснымі, яны не могуць у належнай меры распараджацца сабой і сваім жыццём. Не дзіўна, што дэфармаваны грамадства, якія ператварылі людзей у рабоў, пазбавіла многіх прыгонных сацыяльнай актыўнасці. Беспрасветная жыццё часта схіляла парабкаў да п'янства, хлусні, ляноце. Часцяком вядзенне ўсяго хатняга гаспадаркі аказваўся на плячах жанчын, у той час як мужчыны п'янствавалі. А калі жыць станавілася зусім невыносна, ўспыхвалі тупыя і жорсткія крывавыя бунты. Арыгінальнае назва «Стукае!» пісьменнік даў аднаму з сваіх твораў. Ідэя наяўнасці рызыкі эскалацыі гвалту ў грамадстве складае кароткі змест апавядання. «Запіскі паляўнічага» як бы ідэйна абагульняюцца аллегоричной больш позняй аповесцю «Муму»: магутны нямы народ слепа падпарадкоўваецца недалёкай, дробязнай барыне.

Тургеневский цыкл апавяданняў (канчаткова выдадзены ў 1852 г.) адыграў бачную ролю ў вызваленні сялянства. Растлумачым апошнюю думка (бо нам ужо знаёма кароткі змест «Запісак паляўнічага»). Будучы глыбокім лірыкам, Іван Сяргеевіч, несумненна, разумеў свой абавязак перад грамадствам. Хоць Тургенеў не быў аматарам хлесткой, жорсткай лексікі, выкрываючы дробязных памешчыкаў-самадураў, але ўсё ж жорсткасць, недалёка, маральнае банкруцтва памешчыкаў Зверкова, Стегунова, Пеночкина адлюстравана ім у поўнай меры. Ён выкарыстаў больш магутнае зброю – шчымлівай, якая бярэ за душу праўду. Вышэйзгаданы цыкл апавяданняў, як сведчаць хронікі, вырабіў глыбокае ўражанне на не аднойчы прочитавшего яго расійскага імператара Аляксандра II. Як вядома, сам народ з удзячнасцю назваў гэтага цара, адмяніў прыгоннае права, Вызваліцелем.