Аналіз верша "Элегія", Някрасаў. Тэма верша "Элегія" Някрасава

Любы аналіз верша "Элегія" (Някрасаў напісаў яго на заходзе свайго жыцця) будзе няпоўным і непаслядоўным без усведамлення таго месца, якое займае гэты твор у творчасці паэта. А ў ім ён падводзіць своеасаблівы вынік усяму, што сказаў раней. У вобразным сэнсе, гэта самая высокая нота, якую змог узяць паэт у сваёй песні.

Як стваралася "Элегія"

Калі паэт складаў радкі гэтага верша, ён выразна разумеў, што часу ў яго ў запасе засталося не так ужо шмат. Непасрэдным творчым імпульсам было жаданне адказаць сваім крытыкам на што прад'яўляюцца яму прэтэнзіі і задаюць пытанні. "Элегія" Някрасава - верш аб сэнсе жыцця і прызначэнні творчасці паэта. Верш эмацыйна афарбавана фактам невылечнай хваробы аўтара, якая змушае яго падводзіць вынік сваёй творчасці. Аб паэзіі Някрасава ў пэўных колах прынята было адклікацца з адценнем лёгкага пагарды, як аб чым-то, які мае вельмі аддаленае дачыненне да сферы высокага мастацтва. Верш Някрасава "Элегія" - гэта адказ у роўнай ступені і прыхільнікам творчасці, і яго нядобразычліўцам. І першае, і другое ў рускім грамадстве было больш чым дастаткова. На адсутнасць увагі да сябе паэт паскардзіцца не мог.

У кантэксце эпохі

Мікалай Аляксеевіч Някрасаў быў адным з першых рускіх паэтаў, цэнтральнай тэмай творчасці якіх стала жыццё простага народа. А жыццё прыгоннага сялянства была напоўнена пазбаўленнямі і пакутамі. Многія адукаваныя людзі свайго часу, не маглі прайсці міма гэтага моўчкі. Тэма верша "Элегія" Някрасава - служэнне грамадскім ідэалам. Фактычна паэт Някрасаў быў заснавальнікам вялікага напрамкі ў рускай літаратуры, пасля які атрымаў вызначэнне "некрасовское школа". Але даволі значнай часткай адукаванага грамадства, часцей за ўсё дваранамі-арыстакратамі, падобная "літаратурная мода" адмаўлялася. Грамадзянскую тэму ў паэзіі падобныя эстэты лічылі прыкметай другога гатунку. Яны прызнавалі толькі "мастацтва дзеля самога мастацтва". Але менавіта гэты антаганізм двух процілеглых эстэтычных канцэпцый і прасоўваў наперад развіццё рускай літаратуры на працягу ўсёй другой паловы дзевятнаццатага стагоддзя. Без разумення сутнасці гэтага проціборства немагчымы нават просты аналіз верша "Элегія". Някрасаў пастаянна знаходзіўся ў самым цэнтры сутыкнення грамадскіх меркаванняў. Такая была яго лёс у літаратуры і ў жыцці.

Элегія ці нешта іншае?

Часам узнікае пытанне аб тым, чаму аўтар назваў свой верш менавіта так, а не інакш. Цалкам можна пагадзіцца з тымі чытачамі, якія разглядзелі ў назве гэтага твора некаторую іронію. Калі зыходзіць з антычнага разумення гэтага вершаванага жанру, то публіцыстычнае твор рускага паэта - што заўгодна, але толькі не элегія. Някрасаў, тэма якога была вельмі далёкая ад антычнасці, па адной з існуючых версій, у назве свайго твора проста пажартаваў. Тым не менш па свайму минорному настрою і стихотворному памеры твор цалкам адпавядае сваёй назве. Гэта сумнае элегічны роздум аб безвыходнасці у лёсе рускага народа і пра стаўленне паэта да ўсяго, што адбываецца.

"Я ліру прысвяціў свайму народу..."

Мікалай Някрасаў цалкам мог аб сабе гэта сказаць, не рызыкуючы ўпасці ў фальшывы пафас. Ён жыў са сваім народам адзінай жыццём. За яго спіной засталіся доўгія гады напружанай працы і існавання на мяжы галечы. Яго шлях да поспеху быў нялёгкім. Усе сілы душы былі аддадзены служэнню рускаму народу. Аб гэтым кажа нават просты аналіз верша "Элегія". Някрасаў, падводзячы вынік пражытага жыцця, канстатуе: "Але я яму служыў і сэрцам я спакойны...". Спакой паэту выклікае той факт, што ён зрабіў усё што мог і нават больш. Паэт Мікалай Аляксеевіч Някрасаў быў пачуты тымі, для каго тварыў. Яго слова отзывалось ў грамадскай свядомасці магутным рэзанансам і набліжала непазбежныя змены ў грамадскім прыладзе Расійскага дзяржавы. У адмене прыгоннага права ёсць і заслуга Някрасава.

"Народ вызвалены, але шчаслівы ці народ?"

Гэта адзін з галоўных пытанняў, якія задае "Элегія" Някрасава. Верш не дае на яго прамога адказу. Шмат каму здавалася, што такое грандыёзнае падзея, як адмена шматвяковага прыгоннага рабства, павінна было хутка і да непазнавальнасці змяніць існаванне былых прыгонных сялян, якія сталі свабоднымі людзьмі. Аднак урэальнасці ўсё было значна складаней. Прыгоннае рабства засталося ў мінулым, але нікуды не сышлі з жыцця сялян беспрасветная галеча і абяздоленага. Постреформенные рускія вёскі сярэдняй паласы дзівілі сваім убоствам многіх сучаснікаў паэта. Разважанням на гэтую тэму прысвечана ўся другая частка верша. Паэт застаецца верным сваім ідэалам і прынцыпам, але выхаду з якое стварылася становішча не знаходзіць. На гэтым можна было б завяршыць аналіз верша "Элегія". Някрасаў разумее, што яму не наканавана будзе дачакацца адказу на пастаўленыя пытанні. І фінал пакідае адкрытым.

Пасля Някрасава

Часам бываюць дзіўныя гістарычныя збліжэння. Як будзе сказана прыкладна праз сто гадоў пасля Някрасава: "Паэт у Расіі - больш чым паэт". Але да Мікалаю Аляксеевічу Някрасаву гэта зацвярджэнне дастасавальна ў поўнай меры. І паэзія яго была чым-то вялікім, чым проста паэзіяй. Яна была складовай часткай набіраючага магутную гістарычную турбулентнасць плыні рускай грамадскай думкі. Пытанні, задаюць паэтам у "Элегіі", без адказу зусім не засталіся. Толькі няма ні найменшай ўпэўненасці ў тым, што адказы гэтыя спадабаліся б таго, хто іх задаў. Ні шчасця, ні дабрабыту, ні працвітання рускае сялянства так і не дачакалася. Толькі тры з невялікім дзясятка гадоў аддзялялі паэта Някрасава ад якая рушыла пасля яго скону эпохі войнаў, рэвалюцый, калектывізацыі і "ліквідацыі кулацтва як класа". І многіх іншых палітычных завіхрэнняў дваццатага стагоддзя, у трыццатыя гады якога нечакана высветлілася, што прыйшлі да ўлады бальшавікоў зусім не патрэбныя некрасовские свабодныя земляробы на сваёй зямлі. А патрэбныя менавіта маўклівыя і пакорныя лёсу прыгонныя сяляне. Гістарычны цыкл замкнуўся.