«Марозка» - казка, якая мае шмат самых розных сюжэтных разнавіднасцяў. Класікі рускай літаратуры любілі гэты жанр і таму займаліся сваёй апрацоўкай сюжэтаў. Вядомая апрацоўка «Марозка» ёсць і ў Льва Талстога. Два варыянты былі запісаныя ў зборніку «Народныя рускія казкі» А. Афанасьева. Першы варыянт ён запісаў у Наўгародскай губерні, другі – у Курскай. Па сюжэце «Марозка» быў нават зняты выдатны аднайменны дзіцячы фільм. Даследчыкамі падлічана, што гэтая казка ў кожным рэгіёне гучыць па-рознаму і існуе дзе-то каля чатырох дзясяткаў рускіх версій, украінскіх - толькі трыццаць, беларускіх – адзінаццаць.
Раней сяляне баяліся звышнатуральных сіл Мароза і амаль да XIX стагоддзя імкнуліся яго задобрыць з дапамогай кісяля. Але потым да гэтаму міфалагічнаму персанажу паступова утратился цікавасць, аднак форма чароўнай казкі засталася і не забылася. Існуе яшчэ адзін варыянт «Марозка», казка гэтая была запісаная са слоў сялянкі-сказительницы Ганны Фёдараўны Дворецковой. Збіральнікі народнага фальклору даведаліся, што ў іх сям'і вечарамі падчас прадзільных або ткацкіх работ рассказывались казкі. Гэтая інтэрпрэтацыя ўвайшла ў кнігу «Казкі і легенды Пушкінскіх месцаў» (1950 г.).
Жылі-былі стары і старая. У старога была свая дачка, і ў старой была свая дачка, якая што ні зрабіла, усё яе па галоўцы гладзяць, а падчарцы за ўсё даставалася, яна і за скацінай глядзела, і печ паліла, і хату прыбірала, увогуле, усю брудную працу па хаце выконвала. Але старой злы і буркатлівай дагадзіць проста было немагчыма, і вырашыла яна сваю падчарыцу зусім са свету зжыць.
Аднойчы яна загадвае свайму слабаму і бесхарактерному старому, каб ён звёз сваю дачку ў лес на траскучы мароз, толькі б вочы яе не бачылі. Стары затужил і заплакаў, але бабку сваю баяўся пушчы смерці і нават пярэчыць ёй не мог. Тады запрог ён каня, пасадзіў у сані сваю дачку і павёз яе бяздомную ў лес. А потым скінуў яе прама ў гурбу ля вялікай елкі.
Кароткі змест «Марозка» можна працягнуць тым, што бедная дзяўчына сядзіць пад елкай і моцны дрыжыкі яе бяруць. Потым бачыць яна - Марозка з галінкі на галінку поскакивает, потрескивет і пстрыкае. І ў хуткім часе ён апынуўся каля дзяўчыны і стаў хітра так распытваць аб тым, цяпло ці ёй? Яна пакорліва адказвала яму, што ёй вельмі цёпла, і назвала яго ласкава - Морозушко.
Больш:
«Чароўная лямпа Аладзіну»: ўспамінаем вядомую казку
«Чароўнае лямпа Аладзіну» - адна з самых вядомых казак цыклу «Тысяча і адна ноч». Між іншым, на самай справе, у зборніку яна называецца «Аладзіна і чароўная лямпа». Але ў 1966 годзе ў Савецкім Саюзе з'явіўся выдатн...
Паэма «Чорны чалавек», Ясенін. Аналіз душы пакалення
У студзеньскім нумары часопіса «Новы свет» у 1926 годзе з'явілася ашаламляльная публікацыя: «С. Ясенін. «Чорны чалавек». Тэкст паэмы вырабляў асабліва моцнае ўражанне на фоне нядаўняй трагічнай смерці маладога паэта (як ...
Велімір Хлебнікаў: біяграфія, цікавыя факты з жыцця, фота
Біяграфія Веліміра Хлебнікава дзівіць і здзіўляе, бо як адзін чалавек змог за сваё нядоўгае жыццё літаральна змяніць гісторыю. Цяпер пра гэта паэта і пісьменніка гавораць, пішуць кнігі, здымаюць кіно. І толькі малая крыха людзей знаёмая з сапраўднай ...
Тады Мароз стаў апускацца яшчэ ніжэй і патрэскваць пушчы ранейшага. І зноў ён дзяўчыну пытаецца аб тым, ці не змерзла ці яна? Але яна зноў адгукнулася па-добраму, назваўшы яго бацюшкам і Морозушкой, і запэўніла яго, што ёй цёпла. Тады Марозка яшчэ ніжэй апусціўся і мацней затрашчаў. І зноў да яе звярнуўся са сваімі роспытамі аб тым, цяпло ці ёй, чырвонай дзяўчыне? А дзяўчына-то ледзь казаць стала і зусім ад холаду окоченела, а потым, звярнуўшыся да яго, па дабрыні душэўнай blu Морозушкой назвала і зноў супакоіла яго, сказаўшы, што ёй вельмі цёпла.
Тады злітаваўся Марозка над ёй, накінуў на яе цёплую футра і сагрэў пуховыми коўдрамі.
Кароткі змест «Марозка» далей апавядае аб тым, што ў гэты час у доме старой памінкі ідуць поўным ходам, яна пячэ бліны і пасылае дзеда прывезці яго окоченелую дачку з лесу, каб пахаваць.
Прыехаў стары на месца і бачыць, што яго дачка варта румяная і вясёлая, у собольей футры, у золаце і срэбры, а побач поўны кораб з багатымі падарункамі. Стары моцна ўзрадаваўся, пасадзіў дачку ў сані, загрузіў усё яе багацце і павёз дадому.
Як старая ўбачыла, што старыкаву дачку ў срэбры ды ў злаце вязуць, то адразу загадала запрагаць іншыя сані і везці яе дачку на тое ж самае месца. Стары так і паступіў, ён павёз сваю падчарыцу ў лес і вываліў яе зноў пад той жа елкай.
Сядзіць дзяўчына, мерзне, стукае зубамі. А Марозка ў лесе потрескивает і пстрыкае ды на старухину дачка пазірае. А потым і пытаецца, цяпло ці дзяўчыне, а яна адказала, што ёй студено і ой, холадна! Марозка ніжэй апускаецца і пушчы ранейшага пстрыкае ды потрескивает і зноў пытаецца дзяўчыну аб тым, цяпло ці ёй. Тады яна закрычала аб тым, што ў яе рукі і ногі отмерзли. А Марозка зусім прыхапіў і яшчэ мацней ударыў. Дзяўчына зусім застагнала аб тым, каб Марозка пракляты згінуў і знік. Тады ён раззлаваўся ды так моцна стукнуў, што дачка старухина зусім окостенела.
Сканчаецца кароткі змест «Марозка» тым, што раніцай ледзь святло старая кліча да сябе старога, каб той неадкладна ехаў за яе дачкой ды прывёз яе ў злаце і срэбры. Стары запрог сані і паехаў, а сабачка пад сталом тявкает аб тым, што старыкаву дачку хутка жаніхі ў жонкі возьмуць, а старухиной дачкі ў мяху костачкі вязуць.
Калі дзед вярнуўся, падбегла старая да саней яго, прыўзьняла рогожку, а там яе дачка мёртвая ляжыць. Залямантавала старая, але ўжо позна было.
Гэтая руская народная казка ўваходзіць у школьную праграму па літаратуры. Галоўныя героі казкі «Марозка», як і пакладзена, ёсць і станоўчыя, і адмоўныя, інакш яе было б нецікава чытаць. У сюжэце прадстаўлена варыяцыя гісторыі пра гонимом чалавека (падчарцы), да якога на выручку прыходзіць цудоўны памочнік (Марозка) і за яго дабрыню, лагоднасьць, пакора і працавітасць узнагароджвае. А іншага чалавека (дачку старой), гордага, карыслівага і злобливого, ён пакараў.
Мачыха, вядома ж, у гэтым народным творы - галоўнае вылюдак зла і подстрекательница, да якой таксама прыйшоў аддача. Яе муж - падуладны чалавек, які не можа ёй супраціўляцца ў сілу слабасці свайго характару, яго таксама лёс не пакрыўдзіла.
Гэтая гісторыя нясе, відавочна, выхаваўчы і маральны характар, які вельмі лёгка прачытваецца. Сэнс казкі «Марозка» заключаецца ў тым, што ўрачыстасць справядлівасці рана ці позна, але абавязкова наступіць, і кожны атрымае аддзяку па справах яго, як кажуць, хто што пасее - той і пажне.
Канец казкі досыць трагічны, калі не сказаць жорсткі. Рускія народныя казкі, «Марозка» у тым ліку, повествуются ад асобы народа, які ва ўсе стагоддзя асуджаў зайздрасць, прагнасць і прыгнёт безабароннага. Па водгуках, паводзіны адмоўных герояў, такіх як мачыха і яе дачка, выклікае ў душы чытае непрыняцце несправядлівасці, а пакаранне ўспрымаецца, наадварот, як ўрачыстасць справядлівасці.
Наогул, вельмі шмат дыскусій выклікаюць рускія народныя казкі, «Марозка», напрыклад, як і многія іншыя, нібыта вельмі ўжо крыважэрныя і жорсткія, у якіх зацвярджаюцца сумнеўныя ідэалы ў выглядзе лагоднасьці замест напорыстасці, а яшчэ акцэнт ставіцца на матэрыяльных дабротах.
Каб засцерагчы дзіця ад залішняй жорсткасці, на думку некаторых бацькоў, трэба не даваць дзецям чытаць падобныя гісторыі. Адмоўныя галоўныя героі казкі «Марозка» накшталт як служаць дрэнным прыкладам для пераймання.
Аднак трэба разумець, што гэта наша старажытнае спадчына, так бы мовіць, народны фальклорны скарб, і сюжэт таму абумоўлены рэаліямі таго вельмі прымітыўнага і цёмнага часу. Тады такая жорсткасць была апраўданая, так як яна ставіла перад сабой мэту настаўляць падрастаючае пакаленне, і чым ярчэй фарбы, тым глыбей было выхаваўчае ўздзеянне.
Трэба адзначыць галоўнае ў гэтай тэме: казкі заўсёды захоўвалі шматвяковую мудрасць народа, і задача сучасных педагогаў - не абарваць тую нітку, якая звязвае пакаленні, і дапамагчы юнаму чытачу прачытаць, правільна зразумець і з павагай паставіцца да народнай мудрасці казак, прыдуманых нашымі продкамі.
Article in other languages:
Alin Trodden - аўтар артыкула, рэдактар
"Прывітанне, Я Алін Тродден. Я пішу тэксты, чытаю кнігі і шукаю ўражанні. І я нядрэнна ўмею распавядаць вам пра гэта. Я заўсёды рады ўдзельнічаць у цікавых праектах."
Навіны
Аляксей Лебедзеў: жыццё і творчасць
Шчыра закаханы ў прафесію марака чалавек, які здолеў перадаць дакладнымі поэтичными словамі жыццё флоту і рамантыку мора... Аляксей Лебедзеў і ў наш час жыве ў творах, якія гучаць не толькі на паэтычных вечарынах, але і ў моры, ў ...
Кніга Віктара Гюго «Козетта». Кароткі змест
Гэты ўрывак з рамана Віктара Гюго «Адхіленыя» многімі ўспрымаецца як асобная кніга. І ў самай справе, гісторыя маленькага чалавека ўнутры шырокага сюжэту мае завязку, кульмінацыю і развязку – усё, што трэба для с...
Вечеслав Казакевіч: біяграфія і творчая дзейнасць
Вечеслав Казакевіч - рускі пісьменнік, паэт. У мінулым яго любілі за арыгінальнасць стылю, які быў адначасова і мудрым, і наіўным, афарбаваным лірызмам і гумарам. Ён быў для многіх блізкім суразмоўцам.У зборніку "Сэрца-карабель" н...
Такая супярэчлівая біяграфія Пушкіна
Геній заўсёды бясспрэчны і бездакорны, так мяркуюць яго прыхільнікі, адмаўляючы яму ў праве быць звычайным чалавекам з простымі слабасцямі і дзівацтвамі. А бо кожны з тых, хто ўвайшоў у гісторыю ў сілу дару нябёсаў – таленту...
"Дом ля дарогі": кароткі змест. Твардоўскі А. Т. і яго паэма аб вайне
Паэзія пасляваеннага і ваеннага перыядаў гучыць зусім па-іншаму, чым творы мірнага часу. Яе голас пронзителен,ён пранікае ў самае сэрца. Такім напісаў Твардоўскі «Хата ў дарогі». Кароткі змест гэтага твора прадстаўлена...
Раман "Эрагон" - захапляльнае фэнтэзі ў лепшых традыцыях жанру
Зараз на кніжных прылаўках вялікае мноства розных кніг, але нават у наш час складана знайсці што-то па-сапраўднаму якаснае. І ў жанры фэнтэзі асабліва нялёгка выявіць тое, што кране сэрца і прымусіць не адрываючыся чытаць да канца...
Заўвага (0)
Гэтая артыкул не мае каментароў, будзьце першым!