Прапановы з прамой прамовай, прыклады. Як скласці прапанову з прамой прамовай

Сённяшняя наша тэма – прапановы з прамой прамовай. Прыклады такіх прапаноў сустракаюцца паўсюль: у мастацкай літаратуры, часопісах, газетах, публіцыстычных матэрыялах. Ужо з самага назвы «прамая гаворка» становіцца зразумела, што ў дадзеным выпадку аўтар тэксту перадае словы якога-небудзь чалавека ў дакладнасці так, як яны былі вымаўленыя.

Чым адрозніваецца прамая гаворка ад ўскоснай?

Пры прамой прамовы любое выказванне захоўвае свае асаблівасці – сінтаксічныя, лексічныя і стылістычныя. Са словамі аўтара, яна звязана толькі па інтанацыі і сэнсу, застаючыся пры гэтым самастойнай канструкцыяй.

Калі ж гаворка ідзе аб прапановах з ўскоснай прамовай, то аўтар перадае чужую гаворка без яе сінтаксічных, стылістычных і лексічных асаблівасцяў, захоўваючы нязменным толькі змест выказвання. Прычым у залежнасці ад мэтаў аўтара і кантэксту выказванне можа быць зменена.

Разгледзім больш дэталёва прапановы з прамой прамовай. Прыклады падобных канструкцый могуць выглядаць наступным чынам:

• Іван сказаў: «Давайце хутка прыбяром клас і пойдзем у парк!»
• «Сёньня на вуліцы цёпла, - заўважыла Ганна. – Здаецца, вясна канчаткова ўступіла ў свае правы».
• «Жадаеце выпіць гарбаты?» - спытаў гасцей Данііл.

Цяпер паспрабуем перафармуляваць гэтыя ж прапановы такім чынам, каб замест прамой прамовы ў іх выкарыстоўвалася ускосная:

• Іван прапанаваў хутчэй скончыць уборку ў класе і адправіцца ў парк.
• Ганна адзначыла, што на вуліцы стала незвычайна цёпла і вясна канчаткова ўступіла ў свае правы.
• Данііл запытаўся ў гасцей, ці жадаюць тыя выпіць гарбаты.

Адчуваеце розніцу? Тады ідзем далей.

Больш:

Нервовы імпульс, яго пераўтварэнне і механізм перадачы

Нервовая сістэма чалавека выступае своеасаблівым каардынатарам у нашым арганізме. Яна перадае каманды ад мозгу мускулатуры, органаў, тканін і апрацоўвае сігналы, якія ідуць ад іх. У якасці своеасаблівага носьбіта дадзеных выкарыстоўваецца нервовы імп...

Куды паступаць пасля 11 класа? Якую выбраць прафесію?

Пры выбары сваёй будучай прафесіі не варта абапірацца на чые-то рэкамендацыі і парады, тым больш не трэба падпарадкоўвацца сваім бацькам, якія даволі часта вырашаюць без вас самастойна, куды паступіць пасля 11 класа. Варта задумацца, наколькі паспяхо...

Крывяносная сістэма жывёл, як вынік эвалюцыйнага развіцця свету

Крывяносная сістэма жывёл прайшла доўгі шлях фарміравання ў ходзе эвалюцыйнага развіцця свету. Яна ўтварылася на месцы рудыментарных частак першаснай паражніны цела, якая ў вышэйшых жывёл была выцесненая целломом, або другаснай паражніной цела. У пра...

Асновы правапісу прапаноў з прамой прамовай

Пунктуацыя пры перадачы прамой прамовы напрамую залежыць ад таго, як размяшчаецца выказванне ў сказе адносна слоў аўтара.

Прамая гаворка ў пачатку прапановы

Усе выказванне ў дадзеным выпадку вылучаецца двукоссямі («»). У залежнасці ад тыпу прапановы (апавядальны, восклицательное або пытальнае) далейшы пераход да слоў аўтара можа быць розным:

• для апавядальных прапаноў: «ПРАМАЯ ГАВОРКА», - словы аўтара;
• для клічных (пабуджальных) прапаноў: «ПРАМАЯ ГАВОРКА!» - словы аўтара;
• для пытальных прапаноў: «ПРАМАЯ ГАВОРКА?» - словы аўтара.

Звярніце ўвагу! Ў апавядальных прапановах ў канцы цытаты НЕ ставіцца кропка. А вось клічнік або пытальнік ставіць трэба абавязкова. Акрамя таго, у апавядальных прапановах пасля двукоссяў ставіцца коска, а ў астатніх выпадках – няма.

Прывядзём прыклады:

• «У лесе сёння будзе шмат грыбоў», - адзначыў дзядуля.
• «Як думаеш, ці шмат сёння грыбоў у лесе?» - спытаў хлопчык.
• «Як жа шмат сёння грыбоў у лесе!» - усклікнуў Жэня.

Гатовыя ісці далей?

Прамая гаворка ў канцы прапановы

У іншым выпадку прамая гаворка можа размяшчацца пасля аўтарскіх слоў. Тут усё значна прасцей: адразу пасля слоў аўтара ставіцца двукроп'е, а ўся цытата зноў-такі заключаецца ў двукоссі.

Разгледзім падобныя прапановы з прамой прамовай. Прыклады могуць выглядаць наступным чынам:

• Аня сказала: «Я прачытала цікавую кнігу».
• Бібліятэкар спытала: «Вы ўжо дачыталі тую кнігу, якую ўзялі тыдзень таму?»
• Дзіма усклікнуў: «Я ў жыцці не чытаў больш цікавай аповесці!»

Звярніце ўвагу! У апавядальным сказе спачатку зачыняюцца двукоссі, і толькі потым ставіцца кропка. Але калі трэба паставіць пытальнік або клічнік, ён павінен знаходзіцца выключна ўнутры двукоссяў.

Прамая гаворка паміж слоў аўтара

Калі цытата з чыйго-небудзь выказвання знаходзіцца паміж двума фрагментамі слоў аўтара, вышэйпералічаныя правілы як бы камбінуюцца.

Гэта значыць, пасля першай часткі слоў аўтара ставіцца двукроп'е, а далей прамая гаворка і ўсе знакі прыпынку выпісваюцца так, як быццам мы пішам прапанова па першаму правілу.

Незразумела? Тады паспрабуем скласці прапанову з прамой прамовай такога тыпу:

• Ён прамовіў: «Сёння, падобна, будзе дождж», - і паклаў у сумку парасон.
• Ігар спытаў: «Як твае справы?» - і працягнуў аднакласніцы букет палявых кветак.
• Каця закрычала: «Хутчэй! Усе сюды!» - і пачала моцна махаць рукамі, каб прыцягнуць увагу.

Вы ўжо ведаеце гэтыя правілы, а таму з падобнымі прапановамі праблем узнікаць не павінна наогул – проста будзьце больш уважлівымі!

Прамая гаворка, якая перарываецца аўтарскім тэкстам

А вось гэта даволі-такі цікавы тып прапаноў.

Як заўсёды пачынаецца прамая гаворка з двукоссяў. Перад словамі аўтара ставіцца коска і працяжнік, а пасля – кропка, працяжнік і працяг цытаты. Пры гэтым прамая гаворка працягваецца з вялікай літары! У канцы прапановы двукоссі зачыняюцца.

Паглядзім на практыцы на такія прапановы з прамой прамовай. Прыклады, якія можна прывесці ў дадзенымвыпадку:

• «Давай купім букет кветак, - прапанавала Лена. – падорым Маме».
• «Бабуля вельмі любіць гэты сервіз, - заўважыў Раман. – Яго дзядуля падарыў».

Звярніце ўвагу! Калі з-за разрыву прамой прамовы першая частка губляе сваю сэнсавую завершанасць і з'яўляецца адчуванне недаказанасці, то пасля слоў аўтара трэба паставіць коску, а працяг прамой прамовы трэба пачынаць з маленькай літары.

• «Нядрэнна, - сказаў Ігар, - было б прайсьціся ўвечары па набярэжнай».
• «Здаецца, - адзначыла дзяўчына, - сёння абяцалі дождж».

Прасцей кажучы, калі прапанова можна разбіць на два, і чытачу усё роўна ўсё будзе зразумела – патрэбна кропка. А калі адзін з фрагментаў прамой прамовы па асобнасці не нясе ў сабе ніякага сэнсу, мае сэнс паставіць коску і працягнуць думка з маленькай літары.

Сінтаксічны разбор сказаў з прамой прамовай

Разбор прапаноў з прамой прамовай практычна нічым не адрозніваецца ад звычайнага сінтаксічнага разбору. Аднак спатрэбіцца, акрамя ўсяго іншага, назваць аўтара і простую мову, разабраць іх (як два асобных прапановы), патлумачыць расстаноўку знакаў прыпынку, а таксама накрэсліць схему.

Вось так на практыцы складаныя прапановы з прамой прамовай аказваюцца зусім простымі і зразумелымі. Галоўнае – прааналізаваць кожны прыклад і паспрабаваць скласці свае варыянты па ўзоры.