Сістэма кіравання запасамі на прадпрыемстве

Упраўленне запасамі з'яўляецца важнай часткай палітыкі кіравання наяўнымі на прадпрыемстве абаротнымі актывамі. Асноўная мэта – забяспечыць бесперабойнасць працэсаў вытворчасці і рэалізацыі прадукцыі і пры гэтым мінімізаваць сукупныя выдаткі, што ідуць на абслугоўванне запасаў. І на гэтым адбілася аўтаматызацыя. Дапамагае нам сістэма кіравання запасамі на прадпрыемстве.

Агульная інфармацыя

Да запасах адносяць не толькі матэрыялы і сыравіну, якія неабходныя для ажыццяўлення вытворчага працэсу, але і неготовую прадукцыю і тавары, што могуць быць рэалізаваныя. Важным з'яўляецца кантраляванне іх аб'ёму. Страхавыя запасы павінны быць заўсёды, бо сезонныя воплескі спажывецкага попыту і перабоі з пастаўкай яшчэ ніхто не адмяняў. А ўсё гэта можа негатыўна адбіцца на фінансавым выніку дзейнасці. Вядома, варта адзначыць, што гэта можна аднесці і да запасах, але з іншага боку – яны забяспечваюць ўстойлівасць і ліквіднасць прадпрыемствы. Калі ж будзе назірацца дэфіцыт, то спыніцца вытворчасць, будуць падаць аб'ёмы рэалізацыі, а можа паўстаць і такая сітуацыя, што прыйдзецца купляць партыю сыравіны або матэрыялаў па завышанай цане. Як следства – прадпрыемства недаатрымае магчымую прыбытак. Таксама з-за таго, што запасы з'яўляюцца ліквідным актывамі, іх памяншэнне прывядзе да пагаршэння бягучага нарматыўнага стану прадпрыемства. Але тут неабходна прытрымлівацца залатой сярэдзіны. Так, лішак запасаў можа прывесці да таго, што павялічацца выдаткі на іх захоўванне, прыйдзецца пераплачваць падатак на маёмасць. Таксама можна недаатрымаць магчымыя даходы з-за таго, што фінансавыя рэсурсы будуць замарожаныя ў сыравіну і матэрыялах. Акрамя гэтага, не варта выпускаць з увагі і тое, што яны схільныя маральнаму старэнню і фізічнай пашкоджаньні.

Падыходы

Гаворачы пра кіраванне запасамі, неабходна адзначыць, што перад кіруючым звяном стаіць выбар з трох планаў дзейнасці адносна фарміравання запасаў. Яны адрозніваюцца розным узроўнем даходнасці і рызык:

1. Кансерватыўны падыход. У ім стаўка робіцца не толькі на задавальненне ўсёй існуючай патрэбы ў сыравіне, матэрыялах і паўфабрыкатах. Таксама прадугледжваецца стварэнне вялікіх рэзерваў на выпадак перабояў з пастаўкай, пагаршэння умоў, у якіх вырабляецца прадукцыя, узнікаюць затрымкі, звязаныя з інкасацыі дэбіторскай запазычанасці, актывізуецца попыт пакупнікоў. Выкарыстанне гэтага падыходу негатыўна адбіваецца на ўзроўні рэнтабельнасці і пазітыўна - на магчымым рызыцы.
2. Ўмераны падыход. Прадугледжвае стварэнне рэзерваў для найбольш тыповых збояў, што могуць узнікнуць пры аперацыйнай дзейнасці прадпрыемства. Разлікі ў дадзеным выпадку будуюцца на дадзеных папярэдніх гадоў. У гэтым выпадку прадугледжваецца сярэдні ўзровень рэнтабельнасці і рызык.
3. Агрэсіўны падыход. У дадзеным выпадку забяспечваецца мінімальны ўзровень запасаў (хоць яны могуць і цалкам адсутнічаць). Калі падчас ажыццяўлення аперацыйнага працэсу не ўзнікне збою, то прадпрыемства атрымае найлепшы вынік эфектыўнасці. Але пры з'яўленні праблем прадпрыемства нясе значныя фінансавыя страты. Такім чынам, можна атрымаць найбольшую прыбытак, але існуе і значны рызыка страт.

Мадэль кіравання: фактары

Усё, што было да гэтага – тэарэтычная падрыхтоўка. Цяпер намі будзе разгледжана распрацоўка сістэмы кіравання запасамі для прадпрыемства. Для гэтага нам неабходна ўлічваць шэраг фактараў:

1. Умовы, па якіх набываюцца запасы (аб'ёмы паставак, частата заказаў, льготы і скідкі).
2. Асаблівасці рэалізацыі гатовай прадукцыі (стан попыту, надзейнасць і развіццё дылерскай сеткі, змяненне ўзроўню продажаў).
3. Характэрныя нюансы вытворчага працэсу (асаблівасці тэхналогіі стварэння, працягласць падрыхтоўкі і непасрэднага забеспячэння прадукцыі).
4. Выдаткі, якія ўзнікаюць падчас захоўвання запасаў (замарожванне сродкаў, магчымая псаванне, складскія выдаткі).

Сістэма кіравання запасамі на прадпрыемстве можа быць пабудавана на некалькіх конкретизированных метадах. Кожны з іх мае свае спецыфічныя асаблівасці.

Мадэль Ўілсана

Выкарыстоўваецца для таго, каб кіраванне запасамі ў лагістычнай сістэме было аптымізавана па максімуме. Яна можа быць прыменена для атрымання адказу на такія пытанні: якія запасы павінны быць; які аб'ём матэрыялаў і сыравіны патрэбны на адзінку часу; аптымальны памер паставак. Акрамя іх разглядаюцца і іншыя палажэнні, якія неабходна вырашыць. Па мадэлі Ўілсана можна матэматычнымі сродкамі пераканацца, што прадпрыемства зацікаўлена ў тым, каб сыравіна, матэрыялы і тавары заказваць як мага вялікімі партыямі. У такім выпадку будуць мінімізаваныя выдаткі на транспартныя выдаткі, афармленне і да таго падобнае. А гэта наўпрост будзе ўплываць на рэнтабельнасць прадпрыемства. Таксама яна дазваляе падабраць мінімальнадапушчальны нарматыўны ўзровень запасаў, якія дазволяць пазбегнуць высокіх аперацыйных выдаткаў, што ідуць на захоўванне сыравіны, матэрыялаў і паўфабрыкатаў. Якія ж ёсць параметры сістэмы кіравання запасамі ў дадзеным выпадку? Для паўнавартаснага выкарыстання мадэлі неабходна ведаць:

1. Што яна можа быць прыменена толькі для аднаго віду тавараў. Пры гэтым яго колькасць павінна бесперапынна вымярацца.
2. Узровень попыту на канкрэтны тавар, які сталы ў часе.
3. Вытворчасць прадукцыі ажыццяўляецца асобнымі партыямі.
4. Заказы прыходзяць асобнай пастаўкай, што цягне за сабой дадатковыя выдаткі.
5. Выдаткі запасаў адбываюцца бесперапынна.
6. Дастаўка і выдаткі па заказах з'яўляюцца сталымі велічынямі (або неабходна вывесці сярэдняе лік). Прычым у дадзеным выпадку маюцца на ўвазе транспартныя, аперацыйныя і іншыя выдаткі.
7. Не разглядаюцца выпадкі з дадатковымі пастаўкамі тавараў і зніжкі за вялікі аб'ём заказаў.

Што выкарыстоўваецца на практыцы?

Якія асноўныя сістэмы кіравання запасамі прымяняюцца? У чым заключаюцца іх асаблівасці? Давайце разгледзім гэта на прыкладзе. І ў якасці доследнага аб'екта выступіць сістэма кантролю над запасамі ABC. Яна пабудавана на аб'ёмна-вартасным аналізе, які падзяляе ўсе віды запасаў на пэўныя групы ў залежнасці ад велічынь рэалізацыі і атрыманай прыбытку. У многіх выпадках можа апынуцца, што 70-80% усіх продажаў прыпадае на 10-20% тавараў. Гэта прынцып Парэта у дзеянні. У такіх выпадках сістэма кіравання запасамі прапануе засяроджвацца на найбольш важных вырабах і таварах, а таксама эфектыўна імі кіраваць, каб не выдаткоўваць лішнія сродкі на менш важныя напрамкі. У рамках сістэмы вялікую важнасць маюць кошт, аб'ём і частата расходавання, наступствы пры недахопе пэўнага сыравіны і таму падобнае. Падзел ажыццяўляецца на розныя катэгорыі. Давайце ж мы іх і разгледзім.

Класіфікацыя катэгорый сістэмы АВС

Усяго іх існуе тры:

1. Катэгорыя А Сюды адносяць самыя дарагія віды запасаў, якія маюць працяглы цыкл выкарыстання. Яны патрабуюць наяўнасці пастаяннага маніторынгу, паколькі ў выпадку іх недахопу будуць сур'ёзныя фінансавыя наступствы. Каб вызначыць, калі варта аптымальна ажыццяўляць іх завоз, выкарыстоўваюць апісаную вышэй мадэль Ўілсана. Канкрэтныя таварна-матэрыяльныя каштоўнасці, як правіла, маюцца ў вельмі абмежаванай колькасці і патрабуюць штотыднёвага кантролю.
2. Катэгорыя Ст. Сюды ўключаны таварна-матэрыяльныя каштоўнасці ў пытанні забеспячэння бесперабойнасці аперацыйнага працэсу і фарміравання канчатковага фінансавага выніку. Як правіла, запасы з дадзенай групы кантралююць толькі 1 раз за месяц.
3. Катэгорыя С. Сістэма кіравання таварнымі запасамі АВС сюды адносіць усе таварна-матэрыяльныя каштоўнасці, якія валодаюць нізкай коштам і якія не адыгрываюць значнай ролі ў фарміраванні канчатковага фінансавага выніку. Аб'ём закупак у дадзеным выпадку будзе даволі вялікім. Кантроль руху запасаў ажыццяўляецца, як правіла, не часцей чым адзін раз у квартал.

Ацэнка кошту запасаў

На практыцы для гэтай мэты могуць выкарыстоўвацца наступныя метады:

1. LIFO. У дадзеным выпадку згладжваецца ўплыў інфляцыі, калі фарміруецца прыбытак. Гэты метад падыдзе ў тым выпадку, калі неабходна мець аб'ектыўную ацэнку атрыманага выніку. Пазітыўнай бокам з'яўляецца і тое, што ён дазваляе паменшыць памер велічыні падатку на маёмасць.
2. FIFO. Пазітыўна ўплывае на ліквіднасць, памяншае выдаткі і павялічвае прыбытак.

Падагульнім

Што ж сабой уяўляе сістэма кіравання запасамі? Гэта паўнавартасны комплекс мерапрыемстваў, якія накіраваны на тое, каб ствараць і папаўняць запасы, а таксама арганізаваць бесперапынны кантроль і аператыўнае планаванне паставак. Вялікую ролю тут адыгрывае зваротная сувязь, а дакладней тое, як яна рэалізаваная. Найлепшы вынік – гэта калі прадстаўнікі кіраўнічага звяна могуць аператыўна атрымліваць усе неабходныя дадзеныя, прымаць рашэнні і рэалізоўваць іх. Для гэтага шырока выкарыстоўваюцца сродкі аўтаматызацыі. Для тлумачэнні прылады можна папрацаваць з трохузроўневай мадэллю.

Рэалізацыя

На першым узроўні інфармацыя пра матэрыяльны запас сістэмы кіравання запасаміфарміруецца дзякуючы складскіх праграмах і базах дадзеных. Дзякуючы ім можна атрымаць усе звесткі аб руху сыравіны, матэрыялаў і паўфабрыкатаў, а таксама інфармацыю аб пагрузцы або адгрузцы чаго-то. Другі ўзровень сістэмы фарміруецца з розных мадэляў кіравання запасамі. Яны выкарыстоўваюць ўвесь неабходны матэматычны апарат, які дазваляе ацэньваць бягучы стан запасаў і распрацоўваць рэкамендацыі адносна эфектыўнага кіравання. На трэцім узроўні выкарыстоўваецца мадэль кіравання фінансамі, а таксама рэалізаваныя ў праграмным выглядзе абмежавання, што дазваляюць кантраляваць фінансавы стан запасаў. У дадзеным выпадку ацэньваецца эканамічная эфектыўнасць прымаемых рашэнняў, вызначаюцца крыніцы для набыцця сыравіны і матэрыялаў. Акрамя гэтага, дадзеная мадэль займаецца агульнай фінансавай стратэгіяй кіравання запасамі. Наяўнасць праграмнай рэалізацыі і сродкаў аўтаматызацыі дазваляе істотна павялічыць ўзровень эфектыўнасці і ў канчатковым выніку зэканоміць на штаце эканамічных работнікаў.

Паляпшэння

Актыўна паўстае пытанне: а як можна правесці ўдасканаленне сістэмы кіравання запасамі? Для пачатку неабходна паклапаціцца аб тым, каб патрэбная інфармацыя была даступная ў любы момант часу. У гэтым неацэнную дапамогу могуць аказаць хмарныя тэхналогіі. Яны дазволяць атрымаць дадзеныя з адвольнай кропкі зямнога шара – толькі быў бы інтэрнэт. Да таго ж самыя перадавыя сістэмы кіравання запасамі валодаюць алгарытмамі разліку выдаткаў сыравіны і матэрыялаў. Таму яны могуць прадастаўляць высакаякасныя прагнозы і рэкамендацыі, калі неабходна папаўняць склады. У такім выпадку ролю асобнага чалавека зводзіцца толькі да афармлення заказаў і да сачэнні за нармальнай працай сістэмы.

Ствараем АСК

Дапусцім, ствараецца аўтаматызаваная сістэма кіравання. У такім выпадку для алгарытму значную важнасць будуць прадстаўляць наступныя фактары:

1. Вытворчыя магутнасці.
2. Неабходны памер запасаў для нармальнага функцыянавання прадпрыемства.
3. Аб'ём прадукцыі, што вырабляецца за пэўныя перыяды часу (такімі з'яўляюцца дзень, тыдзень, месяц). У асобных выпадках можа нават у якасці асновы прымацца год.
4. Узровень запасаў на момант увядзення сістэмы ў строй.
5. Перыядычнасць ажыццяўлення даставак.

MRP

Гэта таксама сістэма кіравання запасамі. Мы разгледзім яе ў якасці альтэрнатывы раней згаданай АВС. Існуюць дзве канфігурацыі: MRP-1 і MRP-2. У першай апрацоўваецца і карэктуецца інфармацыя пра прыход, руху і расход запасаў. Таксама прадастаўляюцца стратэгіі папаўнення і кантролю па кожнай пазіцыі. Каб вырашаць задачы кіравання, ёсць спецыяльны файл заказаў, у якім змяшчаецца ўся інфармацыя. MRP-2 выгадна адрозніваецца больш шырокай наменклатурай выконваемых функцый. У яе ўключаны вытворчае і фінансавае планаванне, а таксама лагістычныя аперацыі. Аналіз сістэмы кіравання запасамі дазваляе ведаць, дзе, што і колькі ёсць.

Заключэнне

Сістэма кіравання запасамі неабходная для кожнага прадпрыемства, якое плануе доўгі час паспяхова функцыянаваць. Бо яна дазваляе ажыццяўляць функцыю кантролю і папаўнення рэзерваў. Немалую ролю як структурны элемент гуляюць сродкі аўтаматызацыі. Можна смела казаць аб тым, што яны паступова будуць ўдасканальвацца, і ў будучыні мы зможам убачыць гэтую структурную частку прадпрыемства ў якасці аўтаномнай сістэмы, якая мае патрэбу толькі ў наладзе. Ажыццяўляць дзейнасць яна зможа самастойна.